انواع سرطان پوست و علائم آن‌ها

درباره سرطان پوست چه می دانید؟

پوست بزرگترین اندام بدن است و از بدن در برابر عفونت و آسیب محافظت کرده و به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند، همچنین آب و چربی را ذخیره کرده و ویتامین D، تولید می‌کند.

پوست از 3 لایه اصلی تشکیل شده است:

1- اپیدرم (epidermis) یا لایه خارجی پوست

2- درم (dermis) یا لایه داخلی پوست

3- هایپودرم (hypodermis) یا لایه عمیق چربی

سلول‌های پوستی به روشی کنترل شده و منظم رشد می‌کنند. سلول‌های جدید و سالم، سلول‌های قدیمی را به سمت سطح پوست هل می‌دهند، تا زمانی که می‌میرند و در نهایت می‌ریزند. اما وقتی به DNA برخی از سلول‌ها آسیب می‌رسد، سلول‌های جدید ممکن است رشد خارج از کنترل پیدا کنند و در نهایت به یک توده سرطانی تبدیل شوند. بنابراین سرطان پوست زمانی شروع می‌شود که رشد سلول‌های سالم از کنترل خارج می‌شوند و توده‌ای به نام تومور تشکیل می‌شود. تومور می‌تواند سرطانی (بدخیم) یا خوش‌خیم باشد. تومور سرطانی، بدخیم است، به این معنی که می‌تواند رشد کند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد اما تومور خوش‌خیم فقط رشد کرده و گسترش پیدا نمی‌کند.

اگرچه خطر ابتلا به سرطان برای هر کسی وجود دارد؛ اما افرادی که پوست حساس دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. محققان بر این باورند که یک آفتاب‌سوختگی جدی می‌تواند خطر سرطان پوست را تا 50 درصد افزایش دهد. محافظت از خود در برابر آفتاب بهترین راه برای جلوگیری از انواع سرطان پوست و معاینه سالانه پوست توسط پزشک بهترین روش برای تشخیص زودهنگام سرطان پوست است. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، معمولاً با استفاده از داروهای موضعی، اقداماتی در مطب توسط متخصص پوست یا جراحی سرپایی قابل درمان است. در نتیجه، سرطان پوست کمتر از یک درصد از کل مرگ‌های ناشی از سرطان را شامل می‌شود.

انواع سرطان پوست

4 نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:

• سرطان سلول پایه BCC (Basal Cell Carcinoma) یا کارسینوم سلول بازال:

  سرطان سلول بازال، رایج‌ترین و البته کم‌خطرترین نوع سرطان پوست است. این سرطان در سلول‌های پایه به وجود می‌آید. سلول‌های پایه، سلول‌هایی گرد هستند که در قسمت زیرین اپیدرم یافت می‌شوند. حدود 80٪ سرطان‌های پوست از این نوع سلول‌ها ایجاد می‌شوند. کارسینوم سلول بازال، سرطانی است که در قسمت‌هایی از پوست که بیشتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرد، رشد می‌کند. علت اصلی ایجاد آن آفتاب‌سوختگی در دوران کودکی است. این نوع سرطان پوست به ندرت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد؛ اما می‌تواند در مجاورت استخوان یا سایر بافت‌های زیر پوست شما نیز حرکت کند.

• سرطان سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma) SCC: سرطان سلول سنگفرشی، توموری است که در لایه خارجی پوست (اپیدرم) ایجاد می‌شود. قسمت عمده اپیدرم از سلول‌های مسطح تشکیل شده است که سلول‌های سنگفرشی نامیده می‌شوند. حدود 20 درصد سرطان‌های پوست از این سلول‌ها ایجاد می‌شود. به این سرطان‌ها، کارسینوم سلول سنگفرشی گفته می‌شود. این نوع سرطان، دومین نوع شایع سرطان پوست است. میزان شیوع به سرعت در حال افزایش است و ممکن است با عوارض قابل توجهی به ویژه در جمعیت سالمند همراه باشد.

سرطان سلول سنگفرشی عمدتاً در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می‌شود. این بیماری روی پوست سوخته، آسیب‌دیده در اثر مواد شیمیایی و یا قرار گرفته در معرض اشعه ایکس، ایجاد می‌شود و معمولاً روی لب، در محل زخم‌های طولانی مدت، روی پوست خارجی دهان و مقعد و واژن زنان دیده می‌شود. حدود 2 تا 5 درصد از کارسینومای سلول سنگفرشی به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. بنابراین احتمال گسترش آن نسبت به کارسینوم سلول بازال بیشتر است.

• سرطان سلول مرکل (Merkel Cell Carcinoma)MCC یا کارسینومای عصبی و غدد درون‌ریز پوست: این بیماری، یک سرطان نادر بسیار تهاجمی است که به سرعت رشد می‌کند. سرطان سلول مرکل در سلول‌های تولیدکننده هورمون درست در زیر پوست و در فولیکول‌های (follicles) مو شروع می‌شود و معمولاً در ناحیه سر و گردن دیده می‌شود.
• سرطان ملانوم(Melanoma) : ملانوما یک تومور بدخیم از ملانوسیت‌ها(melanocytes) است. ملانوسیت‌ها، سلول‌های پوستی تولیدکننده رنگدانه تیره و محافظتی به نام ملانین است که رنگ پوست را ایجاد می‌کند. ملانوما جدی‌ترین و البته کشنده‌ترین نوع سرطان پوست است. ملانومای کنترل‌نشده به شدت بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر می‌گذارد. در کشورهای کم‌درآمد و فاقد دسترسی به رادیوتراپی و ایمنی‌درمانی، جراحی تنها گزینه درمانی است.

ملانوما می‌تواند در هر نقطه از بدن شما ایجاد شود اما بیشتر در قسمت‌هایی که در معرض آفتاب قرار گرفته اند، مانند پشت، پاها، بازوها و صورت ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است در بخشی از بدن که زیاد در معرض آفتاب قرار ندارد، مانند کف پا، کف دست و زیر ناخن، درون چشم‌ها، پوست سر یا اندام تناسلی و به ندرت در داخل بدن مانند بینی یا گلو ایجاد شود. این موارد بعنوان ملانومای مخفی یا پنهان شناخته شده‌اند؛ زیرا در قسمت‌هایی اتفاق می‌افتد که افراد نمی‌توانند آن را بررسی کنند. ملانومای پنهان بیشتر در افراد تیره پوست دیده می‌شود.

ملانومای پنهان شامل موارد زیر است:

ملانوم در زیر ناخن: ملانوم آکرال لنتیژینوس (Acral- lentiginous) نوعی ملانوم است که می‌تواند در زیر ناخن انگشت دست یا پا و کف دست و پا اتفاق بیفتد. این بیماری بیشتر در افراد با نژاد آسیایی، سیاه‌پوستان و افرادی با پوست تیره دیده می‌شود.

ملانوم در دهان، دستگاه گوارش، مجاری ادرار یا واژن: ملانوم مخاط در غشای مخاطی ایجاد می‌شود که بینی، دهان، مری، مقعد، مجاری ادرار و واژن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تشخیص ملانومای مخاطی بسیار دشوار است؛ زیرا به راحتی می‌توان آن را با سایر ضایعات شایع اشتباه گرفت.

ملانوم در چشم: ملانومای چشم اغلب در رنگینه چشم (لایه زیر سفیدی چشم) رخ می‌دهد. ملانومای چشم ممکن است باعث تغییر بینایی شود. این نوع سرطان در معاینه چشم تشخیص داده می‌شود.

کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی به طور کلی در یک گروه قرار می‌گیرند و «کارسینوماهای کراتینوسیت (keratinocyt)» نامیده می‌شوند؛ زیرا هر دو در نوعی سلول پوستی به نام کراتینوسیت شروع می‌شوند. همچنین آن‌ها را «سرطان پوست غیر ملانوم» نیز می‌نامند تا آن‌ها را از ملانوم متمایز کند. سرطان سلول مرکل غالباً جدا از کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوما گروه‌بندی می‌شود، اگرچه از نظر پزشکی این نوع سرطان پوست نیز غیرملانوم محسوب می‌شود.

چند نوع نادر دیگر از سرطان پوست، از جمله لنفومای (lymphomas) پوستی، سارکوم کاپوسی (Kaposi sarcoma)، تومورهای ضمیمه‌ای پوست و سارکوم (sarcomas) وجود دارد که همه آن‌ها به عنوان سرطان‌های پوستی غیرملانوم، طبقه‌بندی می‌شوند.

علت اصلی ابتلا به سرطان پوست چیست؟

عامل اصلی خطر ابتلا به سرطان‌های ملانوم و غیرملانوم، قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفشUV  (Ultraviolet)، (دریافت شده توسط خورشید یا دستگاه‌های برنزه) است. با افزایش میزان قرار گرفتن در معرض UV، خطر ابتلا به سرطان نیز افزایش می‌یابد. احتمال ابتلا به سرطان پوست در افرادی که در مناطقی با تابش نور خورشید در تمام طول سال، زندگی می‌کنند یا کسانی که زمان زیادی را در خارج از منزل و بدون لباس محافظ (پوشش کامل، کلاه و عینک آفتابی) یا ضد‌آفتاب می‌گذرانند، زیاد است. کاهش عوامل تحت کنترل شما و معاینات منظم پوست به کاهش خطر ابتلا و شناسایی این بیماری، کمک می‌کند.

سایر عوامل مؤثر در ایجاد سرطان پوست

• عمومی

سن: خطر ابتلا به سرطان پوست با افزایش سن افزایش می‌یابد، که احتمالاً به دلیل بیشتر قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش خورشید است. اما سرطان پوست ممکن است در افراد جوانی که زمان زیادی را در زیر نور آفتاب سپری می‌کنند نیز دیده شود. از طرفی آفتاب‌سوختگی مکرر، به‌ویژه در دوران کودکی، خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می‌دهد.

جنسیت: مردان تقریباً دو برابر بیشتر از زنان در معرض سرطان سلول پایه و سه برابر بیشتر از آن‌ها مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی هستند.

• بدن

رنگ پوست: افراد با پوست روشن بیشتر از افراد تیره پوست، در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. این خطر در افراد با موهای بور یا قرمز، چشم‌های آبی یا سبز یا پوستی که به راحتی می‌سوزد و کک و مک دارد، نیز بیشتر است.

داشتن خال: بیشتر خال‌ها بی‌ضرر هستند و ممکن است هرگز به سرطان تبدیل نشوند. اما داشتن تعداد زیادی خال ممکن است خطر ابتلا به ملانوم را افزایش دهد. وجود خال‌های دیسپلاستیک (Dysplastic) (خال‌هایی که شبیه ملانوم هستند) نیز ممکن است خطر را تا 10 درصد افزایش دهد. اگرچه اکثر خال‌های دیسپلاستیک به ملانوما تبدیل نمی‌شوند، اما با همین درصد کم، افرادی که دارای این نوع خال‌ها هستند باید برای معاینه کامل پوست، مرتباً به یک متخصص پوست مراجعه کنند.

ضعف سیستم ایمنی: ویروس‌ها، بیماری‌ها یا درمان ضعف سیستم ایمنی مرتبط با پیوند اعضا، ممکن است خطر ایجاد سرطان پوست را افزایش دهد.

سندرم خال سلول بازال (Basal cell nevus syndrome): افراد مبتلا به این بیماری که به آن سندرم گورلین (Gorlin) نیز گفته می‌شود، ممکن است در طول زندگی خود (حتی قبل از 20 سالگی) دچار سرطان‌های سلول بازال شوند.

• ژنتیک

سابقه خانوادگی و یا شخصی: افرادی که پدر، مادر، خواهر یا برادرِ مبتلا به سرطان پوست دارند در معرض خطر بیشتری هستند. افرادی که قبلاً به سرطان پوست مبتلا شده‌اند نیز در معرض خطر عود این بیماری قرار دارند.

شرایط وراثتی: کسانی که بیماری ارثی مانند خشک‌پوستی رنگدانه‌ای دارند، توانایی پوستشان در ترمیم آسیب UV کاهش یافته و در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان‌های پوست، حتی در سنین پایین هستند.

• شیوه زندگی

سیگار کشیدن: احتمال ابتلای افراد سیگاری به سرطان‌های سلول سنگفرشی پوست، به ویژه در پوست لب‌ها، زیاد است.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: برخی از مواد شیمیایی، از جمله آرسنیک، قیر صنعتی، ذغال سنگ، پارافین و انواع خاصی از روغن خطر ابتلا به سرطان‌های پوستی غیرملانوم را افزایش می‌دهد.

قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش UV: افرادی که در طول روز در خارج از منزل کار می‌کنند یا بیشتر اوقات فراغت خود را در بیرون از منزل سپری می‌کنند و یا افرادی که از تخت‌های‌برنزه استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند.

• درمان قبلی

قرار گرفتن در معرض اشعه: استفاده از انواع لیزرهای درمانی ممکن است خطر ابتلا به سرطان‌های پوست را در آن ناحیه افزایش دهد.

درمان پسوریازیس (Psoriasis): افرادی که تحت درمان سوریازیس با ترکیبی از داروی طبیعی پسورالن (psoralen) و درمان با اشعه ماورا بنفش هستند، ممکن است به سرطان سلول سنگفرشی و سایر اشکال سرطان پوست مبتلا شوند.

• شرایط دیگر

ویروس‌ها: انواع خاصی از عفونت‌های ویروس پاپیلومای انسانی HPV (Human Papilloma Virus)، به ویژه آن‌هایی که ناحیه مقعد یا دستگاه تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند. افراد در صورت ابتلا به ویروس هرپس انسانی هشتم (Eighth Human Herpesvirus) که به آن ویروس تبخال همراه با سارکوم کاپوسی (Kaposi Sarcoma) نیز گفته می‌شود، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. برخی از بیماران مبتلا به سارکوم کاپوسی به دلیل عفونت HPV، سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

علائم سرطان پوست

از آنجا که بسیاری از سرطان‌های پوستی در جایی هستند که دیده می‌شوند، احتمال تشخیص به موقع آن‌ها وجود دارد. معاینه منظم پوست برای هر گونه رشد جدید یا غیرمعمول یا تغییر در شکل یا رنگ لکه یا خال‌های بدن، بسیار مهم است. اگر مورد مشکوکی مشاهده کردید، باید آن را سریعاً با یک متخصص پوست در میان بگذارید. بسیاری از سرطان‌های پوست در قسمت‌هایی از بدن که در معرض آفتاب هستند ایجاد می شوند، اما ممکن است در بخش‌هایی که معمولاً از آفتاب پنهان هستند، نیز ایجاد شوند. بنابراین بررسی همه نواحی پوستی مهم است. علاوه بر بررسی پاها، تنه، بازوها، صورت و گردن، جستجوی علائم سرطان پوست در نواحی بین انگشتان پا، زیر ناخن‌ها، کف دست‌ها و پاها، اندام‌های تناسلی و حتی چشم نیز مهم است.

علائم و نشانه‌های ملانوم

بیشتر خال‌ها از کودکی ظاهر می‌شوند و خال‌های جدیدتر تا حدود 40 سالگی تشکیل می‌شوند. تا زمان بزرگسالی، بیشتر افراد بین 10 تا 40 خال دارند. جالب است بدانید که بعضی از خال‌ها نیز با افزایش سن از بین می‌روند.

اولین علائم و نشانه‌های ملانوم اغلب، تغییر در وضعیت خال، ایجاد یک رنگدانه جدید یا ظاهری غیرمعمول روی پوست است. ملانوما همیشه به صورت خال آغاز نمی‌شود و می‌تواند روی پوستی با ظاهر طبیعی نیز وجود داشته باشد. خال‌های معمولی به طور کلی دارای رنگ یکنواخت هستند و یک مرز مشخص، خال را از پوست اطرافش جدا می‌کند. شکل آن‌ها بیضی یا گرد است و قطرشان عموماً کمتر از حدود 6 میلی‌متر است.

علائم خال سرطانی چیست؟

برای کمک به شما در شناسایی خصوصیات خال‌های غیرمعمول که ممکن است ملانوم یا سایر سرطان‌ های پوست را نشان دهند، از حروف ABCDE استفاده می‌کنیم:

A شکل نامتقارن: به‌دنبال خال‌هایی با اشکال نامنظم مانند دو نیمه کاملاً متفاوت باشید.

B حاشیه نامنظم: به دنبال خال‌هایی با حاشیه‌های نامنظم، بریده بریده یا پوسته پوسته باشید.

C تغییر رنگ: به دنبال خال‌هایی باشید که دارای رنگ‌های متنوع یا توزیع ناهموار رنگ باشند.

D قطر: به دنبال رشد جدید در قطر خال (بیشتر از حدود 6 میلی‌متر) باشید.

E تکامل: با گذشت زمان به دنبال تغییرات باشید. مثلاً خالی که اندازه آن بزرگ شده یا رنگ و شکل آن تغییر می‌کند. خال‌ها همچنین ممکن است تکامل‌یافته و علائم و نشانه‌های جدیدی مانند خارش یا خونریزی داشته باشند.

خال‌های سرطانی (بدخیم) از نظر ظاهری با خال‌های معمولی متفاوت هستند. برخی ممکن است همه تغییرات ذکر شده را داشته باشند، در صورتی که برخی دیگر فقط یک یا دو ویژگی غیرمعمول دارند.

علائم و نشانه‌های سرطان سلول پایه

کارسینوم سلول بازال ابتدا به صورت تکه‌ای از رنگ پوست یا برجستگی نیمه‌شفاف مومی صورتی، قهوه‌ای یا سیاه شبیه خال گوشتی یا جوش، در سر یا گردن، روی بینی یا سایر قسمت‌های صورت و همچنین روی هر قسمت از بدن از جمله تنه، پاها و بازوها ظاهر شده و رگ‌های خونی یا تورفتگی در مرکز برجستگی، مشاهده می‌شود. اگر کارسینوم بر روی قفسه سینه ایجاد شود، بیشتر شبیه یک زخم مایل به قهوه‌ای یا ضایعه‌ای به رنگ گوشت است. با پیشرفت سرطان، احتمال این وجود دارد که در صورت آسیب‌دیدگی یا ترشح، خونریزی کند و بعضی قسمت‌ها پوسته پوسته شود. علامت دیگری که باید مراقب آن بود، رشد پوستی مومی و سفت است.

علائم و نشانه‌های سرطان سلول سنگفرشی

کارسینومای سلول سنگفرشی ممکن است به صورت یک توده روی پوست ایجاد شود. برخلاف ظاهر صاف و مرواریدی کارسینوم سلول پایه، این توده‌ها سفت و خشن هستند و اگر گره‌ای ایجاد نشود؛ امکان دارد سرطان بیشتر شبیه یک پینه مایل به قرمز و پوسته پوسته شود. برخلاف بثورات پوستی که با گذشت زمان برطرف می‌شود، این پینه‌های خشن مانند ضایعه به آهستگی رشد پیدا می‎کنند. این نوع سرطان معمولاً در ناحیه سر، گردن، دست‌ها یا بازوها دیده می‌شود، اما ممکن است در بخش‌های دیگر مانند ناحیه تناسلی یا زخم‌های پوستی نیز ایجاد شود.

علائم و نشانه‌های سرطان سلول مرکل

سرطان سلول مرکل غالباً به صورت خال‌هایی به رنگ قرمز یا گوشتی ظاهر می‌شود که به سرعت رشد می‌کنند. این تومورهای کوچک معمولاً در بخش‌هایی از پوست در معرض آفتاب مانند صورت، گردن یا پوست سر ظاهر می‌شوند.

علائم و نشانه‌های سرطان ملانوم

ملانومای سر و گردن نسبت به ملانومای پوستی در سایر قسمت‌های بدن به راحتی قابل شناسایی نیستند و موقعیت فیزیکی این ضایعات آن‌ها را در معرض پیشرفت بیماری قرار می‌دهد. این ملانوماها در زیر موها، در داخل یا پشت شکاف گوش یا پشت گردن پنهان هستند که این امر باعث تأخیر در تشخیص و درمان می‌شود. ملانومای سر و گردن اغلب از طریق جراحی درمان می‌شود.

رشد یا زخم پوستی غیرمعمول ممکن است اولین نشانه سرطان پوست غیر ملانوم باشد و در ابتدا به صورت گره، بثورات یا لکه‌های نامنظم در سطح پوست ظاهر شود. این لکه‌ها ممکن است بلند شده و به راحتی ترشح یا خونریزی کنند. با رشد سرطان، امکان تغییر اندازه یا شکل توده قابل مشاهده و نفوذ سرطان به لایه‌های عمیق پوست، وجود دارد. همچنین امکان دارد، تشخیص یک شکل از سرطان پوست از شکل دیگر دشوار باشد، بنابراین در صورت مشاهده علائم مشکوک یا در حال تکامل روی پوست با یک متخصص پوست مشورت کنید.