چرا استفاده از ضدآفتاب مهم است؟

اکثر ما از اهمیت استفاده از کرم ضد آفتاب برای جلوگیری از آفتاب سوختگی و آسیب دیدن پوست آگاهیم و می‌دانیم که استعمال ضدآفتاب، یک اقدام بهداشتی پیشگیرانه ضروری در تمام طول سال است. استفاده از ضد آفتاب به مصر باستان برمی‌گردد. در آن زمان از عصاره سبوس برنج و یاس برای محافظت از پوست در برابر آفتاب استفاده می‌شده است. شیمیدانان اولین ضد آفتاب تجاری را در سال 1936 اختراع کردند. این تکنولوژی از آن زمان تاکنون پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. ضد آفتاب‌های مدرن در برابر آب مقاوم هستند و در بسیاری از محصولات آرایشی و زیبایی مانند انواع پرایمرها، سرم‌ها و کرم‌ها نیز استفاده می‌شود. افزایش آگاهی از اهمیت محافظت در برابر آفتاب، موجب می‌شود افراد به استفاده منظم از ضدافتاب مبادرت ورزند.

آفتاب، علت اصلی ایجاد سرطان پوست

علیرغم قابل پیشگیری بودن سرطان پوست، بیش از 15٪ از کل موارد سرطان در ایران، سرطان پوست است. به طور کلی، در بین مردم ایران کمتر از روش‌های محافظت در برابر آفتاب استفاده شده است. در نتیجه تلاش برای جلوگیری از سرطان پوست مورد نیاز است و می‌بایست به آموزش در مورد خطرات ناشی از قرار گرفتن در معرض آفتاب و همچنین استراتژی‌های مورد استفاده برای جلوگیری یا کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست اهمیت داده شود. کمبود دانش همراه با احساس عدم نیاز به استفاده از ضدآفتاب در بین ایرانیان با شدت سرطان های پوست در این کشور ارتباط دارد. ارتقا دسترسی و ارائه اطلاعات در مورد پیشگیری از سرطان پوست در نهایت می‌تواند میزان مرگ و میر ناشی از سرطان‌های پوست (شایع ترین سرطان تشخیص داده شده در ایران) را كاهش دهد.

مطالعه‌ای با بررسی شیوع انواع سرطان‌های پوست در استان یزد نشان داد که کارسینیوم سلول بازال (یا پایه ای) 9/76٪، 1/18٪  کارسینیوم سلول سنگفرشی(یا فلسی) و7/2٪ ملانوم، انواع سرطان پوست را تشکیل می‌دهند. ملانوم خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که هر دو نوع این سرطان‌ها در نواحی صورت، سر و گردن اتفاق می‌افتند و می‌توانند ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب در طول زندگی باشد. از آنجا که 92٪ سرطان‌های پوست در صورت، سر و گردن ایجاد می‌شود، واضح است که باید از اقدامات اولیه پیشگیرانه برای جلوگیری از تأثیر منفی اشعه فرابنفش خورشید استفاده کرد. تحقیقات در مورد پیشگیری از سرطان پوست نشان داده که در صورت استفاده مناسب ضد آفتاب از بدو تولد تا هجده سالگی، میزان بروز سرطان‌های غیرملانوم 78٪ کاهش می‌یابد. علاوه بر این، انجمن سرطان آمریكا استناد می‌كند كه روش‌های دیگر پیشگیری شامل استفاده از كلاه و عینك آفتابی، دوری از آفتاب مستقیم از ساعت 10:00 صبح تا 4:00 بعدازظهر و پوشیدن لباسی است كه تا آنجا كه ممكن است پوست را بپوشاند، بسیار کمک‌کننده است. لباس‌ بهتر است تیره رنگ و از پارچه محکم تشکیل شده باشد.

ضدآفتاب چگونه عمل می کند؟

ضدآفتاب‌ها با جذب، انعکاس یا پراکندگی فوتون‌ها، اثرات مضر تابش ماورا بنفش (UVR) را کاهش می‌دهند. اشعه ماورا بنفش شامل UVB و UVA است. UVB موجب آفتاب سوختگی و سرطان‌های پوست می‌شود و UVA در فتوایجینگ (پیری پوست) نقش دارد. ضدآفتاب ها در دو نوع فیزیکی و شیمیایی یافت می‌شوند.

چرا باید از ضد آفتاب استفاده کنیم؟

دلایل زیر علت لزوم استفاده از ضدآفتاب را بیان می‌کند:

1. ضدآفتاب از پوست شما در برابر اشعه مضر خورشید محافظت می‌کند.

کم شدن ضخامت لایه اوزون خطر آسیب پوستی به دلیل اشعه‌ UV خورشید را افزایش داده است. ضد آفتاب این اشعه‌ها را مسدود می‌کند و احتمال آفتاب سوختگی را بسیار کاهش می‌دهد. در نتیجه حتماً ضدافتابی باSPF  حداقل 15 داشته باشید (بعضی از پزشکان توصیه می‌‌کنند که SPF کمتر از 30 نباشد) و هر روز از آن استفاده کنید. (SPF فاکتور محافظت در برابر آفتاب است که در قسمت بعد به توضیح آن می‌پردازیم.)

2. استفاده از ضدآفتاب، خطر سرطان پوست را کاهش می‌دهد.

سرطان پوست یکی از رایج‌ترین سرطان‌ها است. با استفاده روزانه و مداوم از ضدآفتاب خطر ابتلا به سرطان پوست را به نصف کاهش ‌دهید.

3. کرم ضد آفتاب از پیری زودرس پوست جلوگیری می‌کند.

آسیب ناشی از اشعه فرا بنفش آفتاب، باعث فتوایجینگ پوست (پیری زودرس) می‌شود، که با ظاهری ضخیم و چرمی خود را نشان می‌دهد. پیری زودرس موجب تغییر رنگ پوست و تجزیه کلاژن می‌شود که به ایجاد خطوط، افتادگی و چین و چروک کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد کسانی که زیر 55 سال دارند و به طور منظم ضد آفتاب می‌زنند 24 درصد کمتر دچار علائم پیری می‌شوند.

4. ضدآفتاب به حفظ رنگ و کیفیت سطح پوست کمک می‌کند.

ضد آفتاب از تغییر رنگ و ایجاد لکه‌های تیره در اثر آفتاب جلوگیری می‌کند و موجب می‌شود رنگ پوستی صاف و یکدست داشته باشید.

آیا استفاده از کرم ضدآفتاب در روزهای غیر آفتابی، ابری یا نیمه دوم سال لازم است؟

تا 80 درصد اشعه‌های خورشید می‌توانند از طریق ابرها عبور کنند. اگر تصور می‌کنید که در یک روز ابری استفاده از ضدآفتاب نیازی نیست، سخت در اشتباه هستید. استعمال ضدآفتاب یک اقدام مهم بهداشتی پیشگیرانه است که باید در تمام سال، از جمله ماه‌های زمستان، انجام شود. جالب اینکه برف می‌تواند تا 80 درصد از اشعه فرا بنفش (UV)  را منعکس کند و خطر عدم استفاده از ضدآفتاب را افزایش دهد. همچنین، هرچه ارتفاع بیشتر باشد، بیشتر در معرض اشعه ماوراءبنفش قرار می‌گیرید. به همین دلیل استفاده از ضدآفتاب برای زمان اسکی یا کوهنوردی نیز بسیار مهم است. بنابراین در خارج از منزل همیشه ضد آفتاب بزنید!

استفاده از ضدآفتاب در چه سنی نیاز است؟

استفاده از کرم ضد آفتاب از 6 ماهگی نوزادان توسط بنیاد سرطان پوست آکادمی پوست آمریکا، توصیه می‌شود. از طرفی لازم است که نوزادان را در سایه نگه دارید و پوست آن‌ها را با لباس‌های آستین بلند، شلوار و کلاه بپوشانید. بنیاد سرطان پوست به والدین توصیه می‌کند مواد فعال موجود در ضد آفتاب ها را بررسی کنند. روی و دی اکسید تیتانیوم گزینه‌های خوبی هستند، زیرا این فیلترهای فیزیکی به جذب مواد شیمیایی متکی نیستند و واکنش پوستی ایجاد نمی‌کنند.

برخی از متخصصان پوست توصیه می‌کنند استفاده از کرم های ضد آفتاب از بدو تولد نیاز است و محافظت در برابر آفتاب از سن صفر شروع می شود. آن‌ها معتقدند هرچه زودتر استفاده از ضد آفتاب را شروع کنید بهتر است زیرا اثرات آفتاب به صورت تجمعی است.

در کودکی از ضدآفتاب استفاده نکرده‌ام. آیا استفاده از آن در بزرگسالی فایده‌ای دارد؟

این تصور غلط وجود دارد که اگر در دوران کودکی از کرم ضد آفتاب استفاده نکرده‌اید، در بزرگسالی دیگر استفاده از ضدآفتاب فایده‌ای ندارد. چرا این تصور غلط وجود دارد؟ زیرا زمانی بود که متخصصان به اشتباه معتقد بودند که پوست افراد پس از 18 سالگی از آفتاب آسیب می‌بیند. اما واقعیت این است که افراد در 40 سالگی فقط 50 درصد از دوز اشعه ماورابنفش را در طول زندگی خود دریافت نموده‌اند. این عدد در 60 سالگی به 75 درصد می‌رسد. بنابراین برای شروع استفاده از ضد آفتاب هرگز دیر نیست.

تا چه سنی باید از ضد آفتاب استفاده کنیم؟

با افزایش سن بدن توانایی خود را در ترمیم آسیب ناشی از خورشید از دست می‌دهد. سیستم ایمنی نیز ضعیف می‌شود و ما را در برابر سرطان پوست آسیب‌پذیر می‌کند. در نتیجه هرگز نباید استفاده از کرم ضد آفتاب را متوقف کرد.

نحوه استفاده از ضدآفتاب و تمدید آن

برای هر بار استفاده از ضدآفتاب می‌بایست يک بند انگشت (0.5 میلی‌لیتر) از ضد آفتاب را به همه صورت (اگر گوش‌ها، گردن، دست یا پا نیز در معرض آفتاب هستند، باید آن‌ها را نیز در نظر بگیریم) بماليم. اگر روزی سه بار به صورتمان ضد آفتاب بزنيم يک ضد آفتاب 50 ميلی‌ليتری بايد در مدت يک ماه تمام شود. نکته مهم اينکه در صورتی که کمتر از مقدار گفته شده ضد آفتاب بزنيم فاکتور محافظتی آن شديداً کاهش مي‌يابد. متخصصان پوست می‌گویند. باید هر دو ساعت یک بار دوباره ضد آفتاب بزنیم؛ به ویژه وقتی برای مدت طولانی  بیرون از منزل هستیم. این بدان دلیل است که مقدار SPF ضد آفتاب فقط برای دو ساعت پس از استفاده از آن، مؤثر است. به عبارت دیگر ، بعد از دو ساعت، ضد آفتاب شما دیگر به صورت کامل کار خود را انجام نمی‌دهد.

به عنوان مثال اگر ساعت 10 صبح از کرم ضدافتاب با SPF 50 استفاده کنید، بعد از دو ساعت احتمالاً هنوز هم از پوست شما محافظت می‌کند، اما دیگر SPF آن کرم 50 نیست و بعد از 2 ساعت مانند یک کرمSPF 10  عمل می‌کند. هر 2 ساعت یکبار می‌بایست پوست خود را به صورت کامل با آب و صابون شسته شده و ضد آفتاب را مجدداً تمدید کنید؛ چرا که باقی ماندن لایه زیرین می‌تواند باعث ایجاد حساسیت، جوش و خارش پوست در بعضی افراد شود. خوب است که عادت کنید هر روز بدون توجه به هوا کرم ضد آفتاب استفاده کنید. از مزایای استفاده دراز مدت از ضدآفتاب مناسب پیشگیری از سرطان پوست و همچنین محافظت پوست در مقابل پیری است.

ضدآفتاب به کدام قسمت های بدن زده می‌شود؟

به قسمت‌هایی از صورت و بدن که در معرض آفتاب قرار می‌گیرد ضدآفتاب بزنید. به خاطر داشته باشید که کرم را با دست خود به خوبی روی پوست پخش نمایید.