انواع پیری پوست
پیری پوست تحت تأثیر دو فرایند جداگانه قرار دارد. روند پیری عمومی ژنتیکی که با گذشت زمان اتفاق می‌افتد و پیری پوست ذاتی نامیده می‌شود و روند پیری پوست ناشی از عوامل محیطی که فرایند پیری پوست خارجی نام دارد. هر کدام از این فرایندها علائم مشخصی از پیری پوست ایجاد می‌کنند. فرایند پیری ذاتی به واسطه تغییرات عملکردی فاحش مشخص می‌شود. پوست، خشک و کمرنگ شده و چین و چروکهای ظریف ایجاد می‌شوند. در مقابل، روند پیر شدن پوست تحت تأثیر عوامل خارجی با تغییرات چشمگیر مورفولوژیک و فیزیولوژیک مشخص می‌شود و به طور کلی منجر به پیری زودرس پوست می‌شود. علائم برجسته پیری پوست خارجی، چین و چروکهای درشت، الاستوز خورشیدی و بی‌نظمی‌های رنگدانه پوست است (لکه‌های پوستی بروز می‌کنند). این علائم به علائم پیری پوست ذاتی (طبیعی) اضافه می‌شوند.
میزان پیری پوست خارجی به طور چشمگیری در بین افراد و در مکان‌های جغرافیایی مختلف، متفاوت است. در واقع میزان پیری خارجی پوست به الگوی قرار گرفتن در معرض عوامل مختلف محیطی بستگی دارد. برخی افراد نسبت به سایرین در مواجهه با آسیب‌های پوستی محیط زیست حساس‌ترند. علاوه بر این، اختلافات زیادی در رابطه با علائم پیری خارجی پوست در بین گروه‌های نژادی مشاهده می‌شود. همانطور که می‌دانیم، تفاوت اصلی بین گروه‌های نژادی، نوع پوست است. اما سایر اختلافات ژنتیکی یا اختلافات عادتی نیز ممکن است از علل ایجادکننده باشد.
در این مطلب، اثر مهمترین عوامل محیطی مانند تابش خورشید، سیگار کشیدن، آلودگی هوا و … را بر پیری پوست را بررسی خواهیم کرد.
1) اثر تابش نور خورشید بر پیری پوست
در اواخر قرن نوزدهم میلادی این ادعا که قرار گرفتن در معرض آفتاب به پوست آسیب می‌رساند و در نهایت منجر به پیری زودرس و سرطان پوست می‌شود، توسط دو متخصص پوست بررسی شد. محققان، تغییرات شدید و مخربی که آفتاب روی پوست ملوانان ایجاد می‌کند، مشاهده کردند. تقریباً در همان زمان، کراتوز (شاخی شدن پوست) و سرطان‌های پوستی در بین کارگران تاکستان درمنطقه بوردو فرانسه مشاهده شد. پس از مدتی روش “Photoaging” ابداع شد تا روند پیری پوست را به خوبی نشان دهد. اشعه فرابنفش B (290–320 نانومتر) و فرابنفش A(320-400 نانومتر) پیری خارجی پوست را تشدید می‌کنند.
2) اثر سیگار کشیدن روی پوست
در سال 1969 هری دنیل تشخیص داد که افراد سیگاری از افراد غیر سیگاری پیرتر به نظر می‌رسند. او یک سیستم نمره‌دهی چین و چروک ایجاد کرد، که ارتباط بین سیگار کشیدن و پوست چروکیده را به صورت مشخص‌تری تجزیه و تحلیل کند. او با این سیستم توانست ادعای خود را تأیید کند. در سال‌های بعد، ارتباط بین سیگار کشیدن و چروک شدن پوست در مطالعات مختلف اپیدمیولوژیک مورد بررسی بیشتری قرار گرفت.
سیگار کشیدن می‌تواند روند طبیعی پیری پوست را تسریع کرده و در ایجاد چین و چروک و سایر تغییرات پوست صورت نقش داشته باشد. این تغییرات شامل ایجاد خطوط پای کلاغ، خطوط برجسته بین ابروها، ایجاد رنگدانه‌های پیری، چین‌های عمیق و پف زیر چشم، چین و چروکهای اطراف دهان و نازک شدن لب‌ها است که از روش‌های زیر اتفاق می‌افتد:
- نیکوتین باعث تنگ شدن رگ‌های خونی شده و جریان اکسیژن و مواد مغذی سلول‌های پوست را کاهش می‌دهد.
- تعدادی از مواد شیمیایی موجود در سیگار، ساختارهای لازم برای خاصیت ارتجاعی و سلامت پوست را تغییر داده و یا به آن‌ها آسیب می‌رسانند.
- فشردن لب‌ها هنگام کشیدن سیگار، به ایجاد خطوط اطراف دهان منجر می‌شود.
- گرما و دود استنشاق شده ممکن است باعث خشکی و آسیب رساندن به سطح پوست شود.
- این عوامل ممکن است منجر به کاهش توانایی پوست در ترمیم زخم‌هایی مانند بریدگی یا خراش شود. در نتیجه احتمال عفونت زخم و یا پیشروی زخم بیشتر است.
3) تأثیر آلودگی هوا بر پوست
آلودگی هوا نشان‌دهنده تهدید زیست محیطی دیگری است که میلیون‌ها انسان در سراسر جهان در معرض آن قرار دارند. اثرات سوء آلاینده‌های هوا بر سلامت انسان در حال حاضر یک نگرانی جدی است و مشخص شده که خطر بالایی را برای ایجاد سرطان و بیماری‌های ریوی و قلبی عروقی، به همراه دارد. همانطور که می‌دانید، پوست عضوی است که به عنوان خارجی‌ترین سد در تماس مستقیم با آلاینده‌های مختلف هوا قرار دارد. بنابراین یک ارتباط مشخص بین آلودگی هوا و اثرات مخرب پوست که منجر به پیری زودرس می‌شود، بسیار محتمل است.
برخی از مطالعات در مورد اثر ازن روی بافت پوستی موش نشان می‌دهند که ازن به عنوان یک ماده اکسیداتیو قوی قادر به تأثیر بر یکپارچگی پوست است. اخیراً یک مطالعه اپیدمیولوژیک ارتباطی مستقیم بین قرار گرفتن در معرض ذرات معلق در هوا (PM) و بروز علائم بارز پیری پوست به خصوص لکه‌های رنگدانه و چین و چروک‌ها را کشف کرده است. یکی از مکانیزم‌های اصلی که ذرات معلق در هوا به وسیله آن اثرات مخرب خود را اعمال می‌کنند، تولید اکسیژن واکنش‌پذیر است. ذرات می‌توانند حامل مواد شیمیایی آلی و فلزاتی باشند که قادر به انباشته شدن در میتوکندری و تولید مستقیم اکسیژن واکنش‌پذیر در میتوکندری هستند. این امر منجر به پیری پوست می‌گردد. پیری پوست از طریق هیدروکربن‌های معطر چند حلقه ای (PAH) که در سطح ذرات معلق موجود در هوای مناطق شهری جذب شده و قادر به فعال سازی متابولیسم زنوبیوتیک هستند نیز اتفاق می‌افتد.
4) نقش استفاده از لوازم آرایشی نامرغوب روی پوست
با آرایش صورت، به ویژه با مواد روغنی، منافذ پوست مسدود شده و در نهایت منجر به ایجاد آکنه و جوش می‌شود. لوازم آرایش می‌تواند خطوط ریز اطراف چشم را نیز تشدید کند. محصولات آرایشی مبتنی بر تالک باعث خشکی پوست و چین و چروک زود هنگام روی پوست می‌گردند. محصولات آرایشی معدنی ممکن است حاوی بیسموت اکسی کلراید باشند. این ماده می‌تواند باعث خشکی و تحریک پوست گردد. علاوه بر این، مواد شیمیایی موجود در محصولات آرایشی مختلف می‌توانند باعث آسیب رساندن به رنگ و خاصیت ارتجاعی پوست و در پی آن ایجاد چین و چروکهای زود هنگام که از نشانه‌های پیری زودرس است، شوند.
برای جلوگیری از خطر پیری زودرس، یافتن فرمولاسیون مناسب لوازم آرایشی برای پوستتان ضروری است. ما در اینجا به شما کمک می‌کنیم که مواد مضر در لوازم ارایشی را بشناسید.
فراگرنس یا عطر
از مصرف لوازم آرایشی حاوی عطرها و مواد نگهدارنده خودداری کنید، زیرا رایج‌ترین علت آلرژی‌های تماسی در مواد آرایشی هستند. این مواد شیمیایی تحریک کننده می‌تواند راه خود را بر روی پوست شما باز کند و شما هرگز از آن مطلع نخواهید شد. از مصرف لوازم آرایشی حاوی عطر خودداری کنید.
پارابن
شاید متوجه شده باشید که بسیاری از برندهای تولید کننده لوازم آرایشی در تلاش برای تولید محصولاتی بدون پارابن هستند. پارابن ها، تولید استروژن را تشدید می‌کنند و می‌توانند بافت پوست شما را تخریب کنند. اجتناب از پارابن کمی دشوار است، اما همیشه برچسب محصولات ارایشی را بخوانید و در صورتی که هر پارابنی از جمله متیل پارابن روی آن ذکر شده است، از خرید اجتناب کنید.
PEG ها
PEG ها ماده مهم دیگری هستند که باید از خرید لوازم آرایش حاوی آن‌ها خودداری نمود. PEG ها با استفاده از اکسید اتیلن که یک ماده سرطان‌زای شناخته شده است، تولید شده و به عنوان تقویت‌کننده‌های نفوذی عمل می‌کنند (باعث جذب بیشتر مواد دیگر می‌شوند). این بدان معنی است که سایر مواد مضر لوازم آرایش می‌تواند به میزان بیشتری جذب پوست شود.
علاوه بر این، PEG ها در به هم زدن تعادل رطوبت پوست نقش دارند. این امر منجر به تشکیل زودرس چین و چروک و خطوط ریز می‌گردد.
5) نقش عادات بد فردی در پیری پوست
سبک زندگی با عادت‌های سالم نه تنها می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد، بلکه باعث می‌شود جوان‌تر به نظر برسید. برخی از عادات بدی که می‌توانند روند پیری پوست را تسریع کنند عبارتند از:
- چروک شدن پوست در اثر استفاده از نی هنگام نوشیدن: به طور کلی حرکات تکراری ماهیچه‌های صورت مضر است. جمع کردن مرتب لب‌ها ممکن است باعث شود انعطاف‌پذیری پوست با سرعت بیشتری از بین برود و منجر به ایجاد خطوط و چروکهای زودرس در اطراف دهان شود. نوشیدن از بطری نیز تأثیر مشابهی دارد. برای اینکه از چنین خطری در امان باشید، فقط کافیست نوشیدنی را در یک لیوان بریزید و سپس آن را بنوشید.
- خوابیدن به پهلو و یا روی شکم و چروک صورت: بدن هنگام خواب خود را بازیابی می‌کند. اما در صورت استمرار در خوابیدن به پهلو یا شکم، چروک‌هایی در پوست پدیدار می‌شود. در نتیجه پیری صورت یا چین و چروکهای خواب به مرور زمان به دلیل موقعیت و شکل خوابیدن ایجاد می‌شوند.
- ارتباط چروک پوست و نداشتن خواب کافی: کمبود خواب نه تنها می‌تواند منجر به سیاهی دور چشم شود بلکه موجب بروز علائم دیگری از پیری مانند لکه‌های تیره و خطوط ریز نیز می‌شود. محققان دریافته‌اند که حتی یک شب خواب ناکافی نیز می‌تواند سلول‌های بدن را سریع‌تر پیر کند. کم خوابی نه تنها باعث پیری زودرس پوست می‌شود، بلکه توانایی پوست در مبارزه با اشعه‌های مضر خورشید را نیز کاهش می‌دهد. برای حفظ سلامت بدن فرد باید حداقل 7 ساعت در روز بخوابد.
- ننوشیدن آب کافی و پیری پوست: چین و چروک می‌تواند در نتیجه کمبود آب بدن ایجاد شود. از دست دادن کلاژن و قابلیت ارتجاعی، که منجر به افتادگی پوست می‌شود و همچنین از بین رفتن اسید هیالورونیک (ماده‌ای طبیعی که اغلب به عنوان پرکننده لب در تزریق ژل مورد استفاده قرار می‌گیرد) به توانایی پوست برای حفظ آب آسیب می‌رساند. این باعث می‌شود خطوط ظریف بیشتر نمایان شوند. نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، آب میوه و نوشیدنی‌های ورزشی می‌توانند پیری سلول را تسریع کنند.
- ارتباط مصرف نوشیدنی‌های الکلی با پوست: مصرف الکل نه تنها سطح تری گلیسیرید را در بدن افزایش می‌دهد بلکه باعث می‌شود خطوط ریز و چین و چروک در سنین پایین‌تر ظاهر شوند. مصرف الکل همچنین سبب عمیق‌تر شدن این علائم با گذشت زمان می‌شود. الکل باعث کمبود آب در بدن می‌شود و همچنین ویتامین A را که برای استحکام و جوانی پوست ضروری است، تخلیه می‌کند. بنابراین پوست صورت خشک شده و در پی آن، مات و بی روح جلوه می‌کند. کاهش مصرف الکل با افزایش سن برای جلوگیری از این عوارض ضروری است.
- عوارض پاک نکردن آرایش قبل از خواب: رفتن به رختخواب با آرایش می‌تواند پوست شما را ویران کند. پوست در واقع مسدود شده و نمی‌تواند نفس بکشد. در واقع پوست نمی‌تواند از فشارهای اکسیداتیو، از جمله در اثر آلودگی هوای جمع شده در طول روز خلاص شود. رادیکال‌های آزاد حاصل به کلاژن پوست آسیب می‌رسانند و با گذشت زمان چین و چروک ایجاد می‌شود.
- عوارض عدم استفاده از عینک آفتابی در معرض آفتاب: مانند نوشیدن از طریق نی، عدم استفاده از عینک آفتابی در هنگام آفتاب باعث حرکات تکراری صورت می‌شود که در نهایت منجر به ایجاد خطوط ریز می‌گردد. جمع کردن چشم در اصل به معنای هزاران بار فشرده شدن سلول‌های پوست به وسیله تمام عضلات متحرک صورت است. این منجر به شل شدن پوست و در نهایت چین و چروک در گوشه چشم می‌شود.
- اخم کردن مکرر و چروک شدن پوست: اخم کردن نیز باعث تحریک مداوم پوست در ناحیه بین ابروها می‌شود. در نتیجه پوست خاصیت ارتجاعی خود را پس از مدتی از دست داده و شل می‌شود. در نتیجه حالت اخم را به عنوان خطوط چروک روی پیشانی باقی می‌گذارد.
- تغذیه نامناسب و پیری پوست
هرچه غذاهایی که به بدن خود وارد می‌کنید از ارزش غذایی کمتری برخوردار باشد، برای پوست شما مضرتر خواهد بود. غذای نامناسب می‌تواند مقدار زیادی چربی ترانس، نمک و شکر داشته باشد. از طرفی چنین غذاهایی فاقد ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن است که پوست برای سالم و شاداب ماندن به آن‌ها نیاز دارد. عادت‌های غذایی نادرست منجر به تولید رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود که پیری را تسریع می‌کنند.
برای مثال شکر می‌تواند به بافت کلاژن آسیب برساند و تولید آن را دشوار کند. در واقع شکر، گلوکز و فروکتوز، (اسیدهای آمینه موجود در کلاژن و الاستین، که از پوست پشتیبانی می‌کنند) را به یکدیگر متصل می‌کند و به عنوان محصول نهایی، گلیکاسیون پیشرفته (AGEs) تولید می‌شود. این ماده به افزایش استرس مخرب و التهاب کمک فاحشی می‌کند که هر دو عوامل مهمی در پیری زودرس پوست هستند.
در مورد منع مصرف زیاد چربی‌ها باید تأکید کنیم که بدن به نوع سالم چربی‌ها نیاز دارد. همانطور که از اسم آن یعنی اسیدهای چرب ضروری برمی‌آید، مصرف آن‌ها برای بدن نقش حیاتی دارد. این موارد را فقط می‌توانید از غذاهایی مانند ماهی، آجیل، آووکادو، تخم مرغ، روغن زیتون و برخی از غذاهای غنی شده دریافت کنید. امگا 3 و امگا 6 برای ساخت سلول‌های سالم ضروری هستند. آن‌ها به تولید روغن طبیعی پوست که باعث رطوبت و درخشندگی پوست می‌گردد، کمک می‌کنند.
مراجع: