درمان ویتیلیگو

علائم ویتیلیگو چیست؟

ویتیلیگو اغلب به صورت یک لکه رنگ‌پریده از پوست شروع می‌شود. این لکه به تدریج کاملاً سفید خواهد شد. همچنین ممکن است یک لکه با مرکز سفید و پوست کم‌رنگ‌تر در اطراف آن ایجاد شود. در صورت وجود رگ‌های خونی زیر پوست، لکه کمی به رنگ صورتی تا سفید درمی‌آید. لبه‌های پچ (patch) -لکه- ممکن است صاف یا نامنظم باشند. همچنین گاهی‌اوقات قرمز و ملتهب می‌شوند. احتمال تغییر رنگ قهوه‌ای –هیپرپیگمانتاسیون (hyperpigmentation) – نیز در آن‌ها وجود دارد. قسمت‌هایی از پوست بدن که بیشتر تحت تأثیر ویتیلیگو قرار می‌گیرند، عبارتند از:

• دهان و چشم
• انگشتان و مچ دست
• زیربغل
• کشاله ران
• اندام تناسلی
• داخل دهان

علائم ویتیلیگو گاهی‌اوقات در محل ریشه‌های مو مانند پوست سر نیز ایجاد می‌شود. کمبود ملانین در پوست می‌تواند موهای ناحیه آسیب‌دیده را سفید یا خاکستری کند. ویتیلیگو برای پوست، ناراحتی مانند خشکی ایجاد نمی‌کند. اما گاهی‌اوقات لکه‌ها ممکن است خارش داشته باشند. علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد تنها چند لکه کوچک و سفید دارند. اما در برخی دیگر، لکه‌های سفید بزرگ‌تری در نواحی وسیعی از پوستشان به هم می‌پیوندند. لکه‌های سفید معمولاً دائمی هستند.

انواع بیماری ویتیلیگو

دو نوع اصلی ویتیلیگو وجود دارد:

• ویتیلیگو غیرسگمنتال (non-segmental vitiligo) که ویتیلیگوی دوطرفه یا عمومی نیز نامیده می‌شود.
• ویتیلیگو سگمنتال (segmental vitiligo) که به عنوان ویتیلیگوی یک طرفه یا موضعی نیز شناخته می‌شود.

در موارد نادر، ممکن است ویتیلیگو تمام بدن شما را تحت‌تأثیر قرار دهد. این بیماری به عنوان ویتیلیگوی یونیورسال (universal) یا کامل شناخته می‌شود.

ویتیلیگو غیرسگمنتال چیست؟

در ویتیلیگوی غیرسگمنتال، علائم اغلب در هر دو طرف بدن و به صورت لکه‌های سفید متقارن ظاهر می‌شوند. این لکه‌های متقارن در قسمت‌های زیر به وجود می‌آیند:

• پشت دست‌
• بازو
• پوست اطراف منافذ بدن مانند چشم
• زانو
• آرنج
• پا

ویتیلیگوی غیرسگمنتال شایع‌ترین نوع ویتیلیگو است. به طوری که از هر ده نفر مبتلا به ویتیلیگو، نه نفر به این عارضه مبتلا می‌شوند.

ویتیلیگو سگمنتال چیست؟

در ویتیلیگو سگمنتال، لکه‌های سفید فقط یک ناحیه از بدن را تحت‌ تأثیر قرار می‌دهند. ویتیلیگوی سگمنتال نسبت به ویتیلیگوی غیرسگمنتال کمتر شایع است. اما علائم آن معمولاً در سنین پایین‌تر شروع می‌شود. این بیماری به طور کلی در کودکان شایع‌تر است. به طوری که از هر ده کودک مبتلا به ویتیلیگو، سه نفر را تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد.

علت بیماری ویتیلیگو چیست؟

ویتیلیگو به دلیل کمبود رنگدانه‌ای به نام ملانین در پوست ایجاد می‌شود. ملانین توسط سلول‌های پوست به نام ملانوسیت (melanocytes) تولید می‌شود. ملانین به پوست شما رنگ می‌دهد. در بیماری ویتیلیگو، ملانوسیت‌های کافی برای تولید ملانین کافی در پوست وجود ندارد. این امر باعث ایجاد لکه‌های سفید روی پوست یا مو می‌شود. البته علت ناپدیدشدن ملانوسیت‌ها از نواحی آسیب‌دیده پوست، دقیقاً مشخص نیست. در ادامه مطلب به عوامل دیگر ابتلا به این بیماری، بیشتر پرداخته می‌شود.

بیماری خود ایمنی ویتیلیگو

تصور می‌شود که ویتیلیگو غیرسگمنتال (شایع‌ترین نوع) یک بیماری خودایمنی باشد. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به ‌درستی کار نمی‌کند. در نتیجه به جای حمله به سلول‌های خارجی، مانند ویروس‌ها، به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. در فرد مبتلا به ویتیلیگوی غیر‌سگمنتال، سیستم ایمنی بدن، سلول‌های ملانوسیت پوستی را از بین می‌برد. ویتیلیگو همچنین با سایر بیماری‌های خودایمنی مانند پرکاری تیروئید (غده تیروئید پرکار) همراه است. اما همه افراد مبتلا به ویتیلیگو به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

عوامل خطر ویتیلیگو چیست؟

شرایط زیر باعث افزایش خطر ابتلا به ویتیلیگو غیر سگمنتال در هر فرد خواهد شد:

• مبتلا بودن سایر اعضای خانواده به این بیماری
• وجود سابقه خانوادگی سایر بیماری‌های خودایمنی
• ابتلای فرد به یک بیماری خودایمنی دیگر
• ابتلای فرد به ملانوما (melanoma) -نوعی سرطان پوست- یا لنفوم غیرهوچکین (non-Hodgkin lymphoma)-سرطان سیستم لنفاوی (lymphatic)-
• به وجودآمدن تغییرات خاصی در ژن‌های فرد که به ویتیلیگوی غیرسگمنتال مرتبط است.

مواد شیمیایی عصبی: عاملی در ابتلا به ویتیلیگو سگمنتال

تصور می‌شود که ویتیلیگو سگمنتال (نوع کمتر رایج) ناشی از مواد شیمیایی آزاد شده از انتهای عصب در پوست باشد. این مواد شیمیایی برای سلول‌های ملانوسیت پوست، سمی هستند.

عوامل محرک ویتیلیگو چیست؟

این امکان وجود دارد که ویتیلیگو توسط رویدادهای خاص زیر ایجاد شود:

• رویدادهای استرس‌زا مانند زایمان
• آسیب پوست، مانند آفتاب‌سوختگی شدید یا بریدگی (این عارضه به عنوان پاسخ کوبنر (Koebner) شناخته می‌شود.)

• قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص (به عنوان مثال، در محل کار)

ویتیلیگو به دلیل عفونت ایجاد نمی‌شود. بنابراین این بیماری از شخص مبتلا، قابل انتقال نیست.

عوارض بیماری ویتیلیگو

ویتیلیگو گاهی‌اوقات می‌تواند باعث ایجاد مشکلات زیر شود:

• به دلیل کمبود ملانین، پوست در برابر اثرهای نور خورشید آسیب‌پذیرتر می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از آفتاب‌سوختگی حتماً از ضد‌آفتاب قوی استفاده کنید.
• ویتیلیگو ممکن است با مشکلات چشمی مانند التهاب عنبیه، التهاب لایه میانی چشم –یووئیت (uveitis) – و از‌دست‌دادن جزئی شنوایی –هیپواکوزیس (hypoacusis)- همراه باشد.
• مشکلات مربوط به اعتماد به ‌نفس در افراد مبتلا به ویتیلیگو رایج است. به خصوص اگر این اختلال در نواحی در معرض دید از پوست، ایجاد شود.

راه های تشخیص ویتیلیگو

یک پزشک عمومی پس از بررسی نواحی آسیب‌دیده پوست، قادر به تشخیص ویتیلیگو خواهد بود. روش‌های دیگر تشخیص این بیماری عبارتند از:

• استفاده از لامپ چوب یا لامپ وود (Wood’s lamp)
• سایر بیماری‌های خودایمنی

تشخیص ویتیلیگو با لامپ وود

پزشک برای تشخیص بیماری ممکن است از یک لامپ فرابنفش (ultraviolet  or UV) به نام لامپ وود استفاده کند. با این لامپ می‌توان پوست بیمار را با جزئیات بیشتری بررسی کرد. کافی است لامپ در یک اتاق تاریک و در فاصله 10 تا 13 سانتی‌متری از پوست بیمار قرار بگیرد. لکه‌های ویتیلیگو در زیر نور فرابنفش راحت‌تر دیده می‌شوند. این وسیله به پزشک کمک می‌کند تا ویتیلیگو را از سایر بیماری‌های پوستی، مانند پیتریازیس ورسیکالر (pityriasis versicolor) تشخیص دهد. در پیتریازیس ورسیکالر، رنگدانه‌ها به دلیل عفونت قارچی از بین می‌روند.

رابطه ویتیلیگو با سایر بیماری‌های خودایمنی

ویتیلیگو غیرسگمنتال ارتباط نزدیکی با سایر بیماری‌های خودایمنی دارد. بنابراین ممکن است علائمی که نشان‌دهنده یک بیماری خودایمنی باشد، بررسی شود. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی و کمبود انرژی که ممکن است نشانه‌ای از بیماری آدیسون (Addison’s disease) باشد.
• تشنه‌بودن و نیاز به دفع مکرر ادرار که احتمالاً نشانه دیابت (diabetes) است.

همچنین برای بررسی میزان عملکرد غده تیروئید ممکن است نیاز به آزمایش خون باشد.

درمان ویتیلیگو پیسی

لکه‌های سفید ناشی از ویتیلیگو معمولاً دائمی هستند. اما گزینه‌های درمانی برای کاهش ظاهر آن‌ها در دسترس است. برای لکه‌های نسبتاً کوچک، می‌توان از کرم استتار پوست به منظور  پوشاندن آن‌ها استفاده کرد. کرم‌های استروئیدی (Steroid) نیز برای بازگرداندن مقداری رنگدانه به پوست، گزینه خوبی هستند. اما استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد ترک‌های پوستی و نازک‌شدن پوست شود. در صورت مؤثر نبودن کرم‌های استروئیدی، ممکن است از فتوتراپی (phototherapy) -درمان با نور- استفاده شود.

روش‌های درمانی ذکر شده ممکن است به بازگرداندن رنگ به پوست کمک کنند. اما اثر آن‌ها معمولاً دوامی نمی‌آورد. در واقع این روش‌ها نمی‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کنند. در ادامه به روش نوردرمانی بیشتر پرداخته می‌شود.

درمان ویتیلیگو با نور درمانی

در شرایط زیر ممکن است از فتوتراپی برای درمان ویتیلیگو در کودکان یا بزرگسالان استفاده شود:

• درمان‌های موضعی مؤثر نباشد.
• ویتیلیگو گسترده باشد.
• ویتیلیگو تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشد.

شواهد نشان می‌دهد که فتوتراپی، به‌ویژه هنگام ترکیب با سایر درمان‌ها، تأثیر مثبتی بر ویتیلیگو دارد. در طول فتوتراپی، پوست بیمار در معرض اشعه ماوراء‌بنفش A (UVA) یا ماوراء‌بنفش B (UVB) از یک لامپ خاص قرار می‌گیرد. قبل از نوردرمانی پزشک ممکن است به بیمار دارویی به نام پسورالن (Psoralen) بدهد. این دارو، پوست را نسبت به نور حساس‌تر می‌کند. پسورالن را می‌توان از طریق دهان (خوراکی) مصرف کرد. همچنین می‌توان آن را به آب حمام اضافه کرد. این نوع درمان گاهی‌اوقات PUVA  (پسورالن و نور UVA) نیز نامیده می‌شود.

خطرهای فوتوتراپی ویتیلیگو چیست؟

فتوتراپی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. دلیل آن نیز قرارگرفتن بیش ‌از ‌حد در معرض اشعه UVA است. البته خطر ابتلا به سرطان پوست با نور UVB کمتر است. بنابراین قبل از تصمیم‌گیری به انجام فتوتراپی، متخصص پوست باید در مورد این خطر با بیمار خود صحبت کند.

نوردرمانی ویتیلیگو در منزل چیست؟

برای نوردرمانی در منزل نیز لامپ‌های آفتابی مخصوصی تولید شده‌اند. این لامپ‌ها برای فوتوتراپی ویتیلیگو توصیه نمی‌شود. زیرا به اندازه فتوتراپی در بیمارستان مؤثر نیستند. از طرف دیگر لامپ‌های مورد نظر تنظیم نشده‌اند. بنابراین ممکن است ایمن نباشند.

نوبت شما

هدف ما از انتشار این مقاله، کمک به سلامت شماست. پس، نظرات و پیشنهادهای خود را بنویسید و ما را در رسیدن به این هدف یاری کنید. می‌توانید سؤال‌های خود را نیز درباره “بیماری ویتیلیگو” در همین قسمت بیان کنید تا متخصصان ما به آن پاسخ دهند.