درمان سلولیت

چندین نظریه در مورد پاتوفیزیولوژی سلولیت وجود دارد و تعدادی رژیم درمانی مختلف از درمان‌های موضعی گرفته تا دستگاه‌های مکانیکی یا مبتنی بر انرژی، ارائه شده است. ما در این مقاله روش‌های درمانی سلولیت را با توجه به ایمنی و اثربخشی گزینه‌های درمان، خلاصه می‌کنیم:

مطالعات انجام‌شده، استفاده از روش‌های نوری یا فرکانس رادیویی را جهت بهبود سلولیت، مناسب تشخیص داده است. اما موج درمانی صوتی، سابسیژن (subcision) و لیزر کم توان 1440 نانومتریNd: YAG ، مفیدترین نتایج را در کاهش سلولیت ارائه داده‌اند. اگرچه شواهد علمی کمی برای درمان سلولیت وجود دارد، اما گزینه‌های نوظهور آینده و ترکیب آن‌ها، ممکن است راه را برای ریشه‌کن کردن این بیماری باز کند. داروهای موضعی، دستگاه‌های مبتنی بر انرژی، داروهای بیولوژیکی تزریقی و اخیراً پرکننده‌های پوستی مانند بوتاکس و فیلر، همگی در نشریات معتبر برای ایمنی و اثربخشی آن‌ها برای درمان سلولیت مورد استفاده و مطالعه قرار گرفته‌اند. در جدول زیر، نوع درمان و نام تجاری هر کدام ذکر شده است.

• داروهای موضعی یا اپیکال (opical agents) برای درمان سلولیت

این داروها همراه با ماساژ شدید، اولین تلاش برای درمان سلولیت بودند. مانند تمام درمان‌های موضعی، چالش اصلی این درمان‌ها این است که مواد فعال در غلظت کافی به هدف خود برسند تا یک اثر درمانی داشته باشند. متیل‌گزانتین‌ها (Methylxanthines) –آمینوفیلین (aminophylline)، تئوفیلین (theophylline) و کافئین (caffeine)- و رتینوئیدها (retinoids)، بیشترین ترکیبات مورد استفاده در فرمول داروهای موضعی برای سلولیت بوده‌اند. فرض بر این است که متیل‌گزانتین‌ها با تحریک لیپولیز (lipolysis) و مهار آنزیم فسفودی استراز (phosphodiesterase) که باعث افزایش غلظت چرخه‌ای آدنوزین مونوفسفات (adenosine monophosphate) می‌شود، سلولیت را بهبود می‌بخشد.

از طرف دیگر تصور می‌شود که رتینوئیدها با افزایش ضخامت پوست، افزایش رگ‌زایی‌، سنتز اجزای جدید بافت همبند و افزایش تعداد فیبروبلاست‌های (fibroblasts) فعال، سلولیت را کاهش می‌دهند. برای هر دو ترکیب، چندین گزارش معتبر با داده‌های امیدوارکننده وجود داشته است، اما این روش درمانی بدون پیگیری طولانی‌مدت، نتیجه اندکی دارد. به طور کلی، فرمولاسیون این داروها می‌تواند تولید کلاژن را بهبود بخشد و شل بودن پوست را کاهش دهد‌، اما به ندرت بر روی سلولیت مؤثر است. زیرا بهبود آن نیاز به چربی زیاد، کلاژن و بازسازی بافت همبند دارد.

• درمان سلولیت با دستگاه های مبتنی بر انرژی

دستگاه‌های مبتنی بر انرژی که از منابع مختلف مانند لیزر، نور، فرکانس رادیویی (radiofrequency or RF)  و امواج صوتی استفاده می‌کنند، برای درمان چربی‌های موضعی و یا سستی پوست به طور گسترده آزمایش شده‌اند.

1) استفاده از فرکانس رادیویی برای درمان سلولیت

دستگاه‌هایRF،  انرژی حرارتی را از طریق الکترودها به سطح پوست یا زیر پوست می‌رسانند. با افزایش دمای بافت در ناحیه مورد نظر، تغییر رنگ کلاژن، بازسازی و نئوکلاژنز (neocollagenesis)، تحریک ‌شده اما هزمان با آن، لیپولیز نیز تحریک می‌شود. بسته به پیکربندی الکترود یا ژنراتور، دستگاه‌های RF در اشکال مختلفی، از اولین نسل (به عنوان مثال، تک قطبی (unipolar)، تک‌قطبی (monopolar) و دوقطبی (bipolar)) تا آخرین نسل دستگاه‌ها (به عنوان مثال، چندقطبی (multipolar)، چند ژنراتور و کنترل دما) عرضه می‌شوند.

همچنین برخی از دستگاه‌های RF در طراحی تکنولوژیکی خود، از انرژی‌های دیگر مانند نور مادون قرمز، مکش خلاء و میدان‌های الکترومغناطیسی-پالسی نیز استفاده می‌کنند. آخرین نسل دستگاه‌هایRF ، مورد مطالعه قرار گرفته و در آزمایش‌های بالینی برای کاهش ظاهر سلولیت مؤثر بوده است. به طور مثال، سیستم‌های Velasmooth و Velashape  (Syneron Medical، اسرائیل)، با ترکیب نور مادون قرمز،RF  دوقطبی و دستکاری مکانیکی پوست به همراه مکش و ماساژ، سلولیت را کاهش می‌دهند.

2) استفاده از لیزر و نور در درمان سلولیت

دستگاه‌های لیزری و نوری، بسته به طول موج، انرژی را به ناحیه درم یا هیپودرم ساطع می‌کنند. این دستگاه‌ها با گرم کردن بافت موضعی کلاژن‌سازی را تحریک کرده و میکروسیرکولاسیون (microcirculation) را افزایش می‌دهند و از این طریق ظاهر سلولیت را بهبود می‌بخشند. تأثیر این دستگاه‌ها از نظر چربی سوزی یا حتی اختلال در سپتوم فیبری (fibrous septa) -مشخصه سلولیت-، چندان قابل توجه نیست، اما می‌توانند ظاهر پوست را بهبود بخشیده و سطح آن را صاف کنند.

فناوری اصلی لیزری که برای درمان سلولیت اثبات شده لیزر 1440  نانومتر  Nd: YAG با حداقل آسیب است. این فناوری، وسیله‌ای بسیار هدفمند برای انتقال انرژی لیزر به ساختارهای آناتومیکی (anatomical) مورد نظر است که زیربنای سلولیت را تشکیل می‌دهد. کانول (cannula) حسگر حرارتی با سیستم تحویل لیزر، یکپارچه شده و انرژی را به صورت ایمن و یکنواخت به محل درمان می‌رساند. در این روش، تنها یک درمان مورد نیاز است و تاکنون رضایت‌مندی افراد از آن بالا بوده و حداقل عوارض جانبی را تجربه کرده‌اند.

3) درمان سلولیت با موج آکوستیک (موج درمانی صوتی)

درمان با موج آکوستیک (Acoustic wave therapy or AWT) یکی دیگر از درمان‌های مبتنی بر انرژی است که در آن امواج به بافت زیرپوستی منتقل می‌شوند و باعث تحریک چربی خون، بهبود جریان خون موضعی، امکان تخلیه لنفاوی و تحریک تولید کلاژن جدید می‌شود. دو نوع موج صوتی برای درمان سلولیت استفاده می‌شود: امواج شوک متمرکز (focused shock waves or ESWT) و امواج شوکی شعاعی. به طور متوسط،AWT به هفت جلسه درمانی نیاز دارد. همچنین این روش نیازی به بیهوشی موضعی ندارد و فقط منجر به درد جزئی می‌شود.

• درمان سلولیت با روش سابسیژن (subcision)

در طی این روش، ناحیه‌ها با یک عامل بیهوشی موضعی مانند تنگ‌کننده عروق با لیدوکائین (lidocaine) بی‌حس می‌شوند. سپس حدود 18 گرم در زیر پوست تزریق شده و از تکنیک فنینگ (fanning) برای رهایی رشته‌های فیبری سلولیت استفاده می‌شود. اگرچه  این روش مؤثر است، اما عوارض جانبی از جمله ورم، ناراحتی، درد و کبودی به همراه دارد.

به تازگی یک سیستم بافت جدید TS-GS (tissue stabilized-guided subsicion) به نامCellfina ،  با قابلیت تثبیت بافت، توسعه یافته و سازمانFDA ، آن را برای بهبود سلولیت در ناحیه باسن و ران زنان بالغ، تأیید کرده است. مزایایCellfina ، نسبت به فرورفتگی دستی سنتی با سوزن، کنترل دقیق عمق و سطح بافت (سپتوم فیبری) و طراحی منحصر به فرد با کمک خلاء است.

• درمان‌های تزریقی سلولیت

در بین روش‌های کم‌تهاجم برای سلولیت، از عوامل بیولوژیکی فعال و پرکننده‌های پوستی برای درمان سلولیت نیز استفاده شده که نتایج امیدوارکننده‌ای دارد. در این بخش، دو روش تزریقی برای درمان این بیماری شرح داده شده است.

1) درمان سلولیت با کلاژناز کلستریدیوم هیستولیتیکوم (Clostridium histolyticum Collagenase)

در آزمایش‌های بالینی، آنزیم‌های کلاژناز جدا‌ و خالص‌شده از تخمیر کلستریدیوم هیستولیتیکوم، برای درمان سلولیت استفاده می‌شود. کلاژناز I و کلاژناز II از نظر ایمونولوژیکی (immunologically) واکنش متقابل ندارند و ویژگی‌های متفاوتی دارند. از این رو با نسبت 1: 1 مخلوط شده و هم افزایی می‌شوند. سپس واکنش هیدرولیز (hydrolyzing) بسیار گسترده‌ای نسبت به کلاژن ایجاد می‌کنند. بنابراین می‌توانند در لیز کردن کلاژن زیرپوستی (مانند مواردی که در سپتوم پوستی (علت اصلی سلولیت) مشاهده شده) مؤثر باشند. در آزمایش‌ها نشان داده شده که مخلوط کلاژنازEN3835 ، با همه گروه‌های دوز، به خوبی تحمل می‌شود و اکثر عوارض جانبی آن، خفیف تا متوسط بوده و در درجه اول، محدود به محل تزریق موضعی است.

2) درمان سلولیت با پرکننده های پوستی

یکی دیگر از گزینه‌های به روز برای درمان سلولیت، تزریق پرکننده‌های پوستی نسل جدید، مانند کلسیم هیدروکسی آپاتیت  (calcium hydroxyapatite or CaHa) و میکروسفرهای پلی-ال-لاکتیک‌اسید (poly-l-lactic acid microspheres) است. این پرکننده‌ها به طور گسترده‌ای برای درمان اسکار، مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین می‌توانند برای صاف‌کردن بی نظمی‌های پوستی ناشی از سلولیت استفاده شوند. در یک مطالعه که اخیراً صورت گرفته، اثرات سونوگرافی متمرکز (Ultherapy) همراه با کلسیم هیدروکسیلاپاتیت رقیق‌شده را بر ظاهر سلولیت در 20 زن، مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داده که از نظر آماری پیشرفت‌های قابل توجهی مشاهده شده و رضایت افراد بالا بوده است.

روش‌ های خانگی درمان سلولیت

با وجود رویکردهای درمانی متعدد که برای درمان سلولیت تلاش می‌شود، هیچ روشی در درازمدت، موفقیت‌آمیز نبوده است. لازم به ذکر است که داروهای موضعی، درمان‌های تزریقی و دستگاه‌های مبتنی بر انرژی، می‌توانند ظاهر سلولیت را گاهی اوقات به میزان رضایت بخشی بهبود بخشند، اما هرگز سلولیت را از بین نمی‌برند، زیرا این امر مستلزم بازسازی گسترده بافت است. همچنین برای ارزیابی نتایج درازمدت درمان سلولیت از نظر ایمنی، اثربخشی و رضایت بیمار، باید مطالعات وسیع‌تری انجام شود. از این رو می‌توان از روش‌های خانگی برای درمان یا کاهش علائم سلولیت نیز استفاده کرد. این روش‌ها عبارتند از:

• • اثر کاهش وزن در درمان سلولیت: وزن اضافی اغلب، سلولیت را بیشتر نمایان می‌کند. اگر اضافه وزن دارید، بهترین راه درمان این است که چند کیلو وزن کم کنید. اما سعی کنید وزن خود را به آرامی کاهش دهید. بعضی از رژیم‌ها می‌تواند ظاهر سلولیت را بدتر کند. اگر وزن زیادی از دست داده‌اید، ممکن است مناطقی از پوست شما که شل است، بیشتر خود را نشان دهد. بنابراین برای کاهش وزن بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
    
  • اثر ترک سیگار در بهبود سلولیت: کشیدن سیگار روی خون‌رسانی به پوست تأثیر می‌گذارد. همچنین با این عادت، پوست نازک‌تر شده و احتمال افتادگی آن بیشتر است. این امر باعث می‌شود سلولیت در بازوها و ران‌ها بیشتر نمایان شود. می‌توانید از پزشک خود بپرسید که کدام روش ترک سیگار برای شما مناسب است.
  • اثر ماساژ در بهبود سلولیت: هر روز چند دقیقه وقت بگذارید و منطقه گود‌شده را ماساژ دهید تا سفت شوند. این کار را زیر دوش یا هنگام استفاده از لوسیون امتحان کنید. ماساژ، جریان خون را بهبود می‌بخشد و مایعات اضافی را از بین می‌برد. در نتیجه گودی‌ها برای مدتی، کمتر جلب توجه می‌کنند.
  • اثر کرم‌ها و محصولات زیبایی روی سلولیت: کرم‌های حاوی عصاره گیاهی ممکن است پوست را برای مدتی بهتر جلوه دهند. به عنوان مثال، محصولات حاوی کافئین می‌توانند به سفت شدن سریع پوست کمک کنند. بهتر است این محصولات را قبل از استفاده، روی یک تکه کوچک از پوست امتحان کنید تا بدانید پوست شما نسبت به آن چگونه واکنش نشان می‌دهد. کرم رتینول (retinol) نیز یکی از محصولات توصیه شده است. این کرم سلولیت را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند ظاهر و بافت پوست را بهبود بخشد. بهترین محصول شامل 0.3٪ رتینول است. برای مشاهده اثرات آن لازم است حداقل 6 ماه از آن استفاده کنید. این کرم لایه بیرونی پوست را ضخیم می‌کند تا مناطق ناهموار زیر آن را بپوشاند.
  • اثر برنزه کردن پوست روی دیده شدن سلولیت: نکته قابل توجه این است که نواحی گود شده، روی پوست تیره کمتر جلب توجه می‌کند. از طرفی برنزه کردن ممکن است به پوست شما آسیب برساند و سلولیت را بدتر نشان ‌دهد. بنابراین اگر پوست روشن دارید، می‌توانید با یک اسکراب ملایم بدن شروع کنید. سپس یک لوسیون برنزه‌کننده را فقط در نواحی سلولیت بمالید. بعد از آن، کل بدن خود را با اسپری برنزه، اسپری کنید.
  • استفاده از جوراب ساق بلند و نقش آن در کمتر دیده شدن سلولیت: با استفاده از این جوراب‌ها، پوست شما صاف‌تر به نظرمی‌رسد؛ زیرا به جلوگیری از ذخیره مایع سلولیت کمک می‌کند. پزشک یا داروساز می‌تواند به شما در انتخاب درجه مناسب جوراب، کمک کند. بهبود با این روش ممکن است یک یا دو سال طول بکشد.
  •  استفاده از فرم‌دهنده بدن و بهبود سلولیت: استفاده از یک فرم‌دهنده بدن یا یک بانداژ الاستیک (elastic bandage) در نواحی سلولیت بدن، می‌تواند پوست را برای مدتی سفت و صاف کند. اثرات فرم‌دهنده، حدود یک روز طول می‌کشد.
  • درمان سلولیت با ورزش و تحرک: هوشمندانه ورزش کنید. این روش، یکی از بهترین درمان‌ها برای سلولیت است. با این روش، سلولیت شما از بین نمی‌رود، اما ماهیچه‌های قوی زیر نواحی برجسته می‌توانند پوست شما را یکدست‌تر نشان دهند. بنابراین داشتن یک برنامه سه قسمتی شامل رژیم غذایی سالم، ورزش سریع و حرکاتی که ماهیچه‌های شما را تقویت کند، بسیار مفید خواهد بود.
  •  درمان سلولیت با خوردن غذاهای خام بیشتر: به جای غذاهای خالی از کالری، از مواد غذایی حاوی فیبر بیشتر مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید. از طرفی باید بدانید که کربوهیدرات‌های ساده یا تصفیه شده موجود در بسیاری از نان‌ها، آب‌نبات و نوشابه‌ها، تنها کالری اضافه می‌کنند. این امر منجر به تجمع چربی به ویژه در مناطق مستعد سلولیت می‌شود.
    
    

منابع:

• • Cellulite: a cosmetic or systemic issue? Contemporary views on the etiopathogenesis of cellulite, Kamila Tokarska, ¹ Sławomir Tokarski,² Anna Woźniacka,¹ Anna Sysa-Jędrzejowska,³ and Jarosław Bogaczewicz¹ , 2018 Oct; 35(5): 442–446.
  • Treatment for cellulite, Neil Sadick, MD, 2019 Feb; 5(1): 68–72.
  • com