درمان سرطان پوست

چه قسمتهایی از بدن بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست است؟

سر و گردن در معرض بالاترین میزان دریافت اشعه ماورا بنفش خورشید (UVR) قرار دارند و بیشتر امکان دارد سرطان پوست را تجربه ‌کنند. صورت و گردن 4-2 برابر سایر اندام، نسبت به نور خورشید حساس هستند و در نتیجه بیشتر سرطان ‌های پوستی کراتینوسیت در این بخش‌های بدن رخ می‌دهد. با اینکه سطح پوست سر و گردن تقریباً فقط 9٪ از کل سطح بدن را تشکیل می‌دهد؛ اما تراکم نامتناسب بیشتری از ملانومای پوستی نسبت به سایر نقاط بدن، در این قسمت‌ها مشاهده می‌شود. بیشتر این ملانوماها معمولاً روی صورت قرار دارند (4/60 درصد) و پس از آن، پوست سر 9/24 درصد و گردن 7/14 درصد را به خود اختصاص می‌دهند.

محافظت از پوست

چرا باید از پوست خود محافظت کنیم؟

محافظت از پوست، به شما در جلوگیری از سرطان پوست کمک می‌کند. بیشتر سرطان‌های پوستی، در بزرگسالی ظاهر می‌شود، اما آسیب‌های ناشی از آفتاب از دوران کودکی شروع می‌شود. برداشتن گام‌هایی برای محافظت از پوست نیز به جلوگیری از چین و چروک، لکه و آسیب به چشم کمک می‌کند.

راه‌های محافظت از پوست در برابر سرطان (پیشگیری از سرطان پوست)

در سراسر جهان، در حدود 65٪ از ملانومای پوستی و در مناطقی که در معرض آفتاب قرار دارد، 95٪ از ملانوم‌ها و 99٪ از سرطان‌های پوست کراتینوسیت با جلوگیری از قرارگرفتن در معرض UVR مضر، قابل پیشگیری هستند.

یکی از راه های محافظت از پوست در برابر سرطان، محافظت در برابر دریافت بیش از حد نور فرا بنفش خورشید است. پرهیز از آفتاب‌ سوختگی بسیار مهم است، زیرا این امر خطر ملانوم را کاهش می‌دهد. استفاده از ضدآفتاب و پوشیدن لباس محافظ، از جمله کلاه لبه‌دار، روش‌های خوبی برای این کار است. استفاده از ضدآفتاب برای کودکان نسبت به بزرگسالان از اهمیت بیشتری برخوردار است. حتی چند آفتاب‌سوختگی تاول‌زده در کودکی، خطر ابتلا به سرطان پوست را در بزرگسالی افزایش می‌دهد. این راه یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از میلیون‌ها مورد سرطان در سال است. هنوز بسیاری از ما فراموش می‌کنیم که از ضدآفتاب استفاده کنیم.

همانطور که گفتیم، کلاه‎های محافظ نیز در برابر آفتاب مانع مؤثری هستند. از آنجا که قرارگرفتن در معرض نور خورشید در دوران کودکی، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد، سازمان بهداشت جهانی، آموزش پیشگیری از این بیماری را در مدارس توصیه می‌کند. دانش‌آموزان باید از کلاهی استفاده کنند که از صورت، گردن و گوش محافظت کند. اگر کلاه مناسبی در دسترس نباشد، دانش‌آموزان باید در مناطق سایه‌دار بازی کنند. بر این اساس، استفاده از کلاه محافظ در برابر آفتاب یک استراتژی مهم پیشگیری از ابتلا به سرطان پوست است که محافظی در برابر آسیب UVR  (Ultraviolet Radiation)به چشم نیز ایجاد می‌کند. یک کلاه محافظ مناسب، از پوست سر در برابر آفتاب کاملاً محافظت کرده و مانعی مؤثر در برابر رسیدن UVR مستقیم به صورت، گردن و گوش است. بنابراین کلاه نسبت به ضدآفتاب، مطمئن‌تر و پایدارتر است. محافظت در برابر اشعه ماورا بنفش نه فقط در تابستان بلکه در تمام سال مهم است. اشعه ماورا بنفش خورشید نه فقط در روزهای روشن و آفتابی بلکه در روزهای ابری و مه آلود نیز می‌تواند به شما آسیب برساند؛ این اشعه همچنین از سطوحی مانند آب، سیمان، شن و برف منعکس می‌شود.

چگونه پوست خود را در برابر آفتاب محافظت کنیم؟

در این بخش به طور خلاصه، 8 نکته برای محافظت از پوست در برابر آفتاب را بیان می‌کنیم:

1- هر روز از کرم ضد آفتاب استفاده کنید (حتی اگر هوا ابری باشد).

2- در اطراف آب و شن و ماسه بیشتر احتیاط کنید. این سطوح منعکس‌کننده اشعه‌های مخرب خورشید است که می‌تواند احتمال آفتاب سوختگی شما را افزایش دهد.

3- نوزادان زیر 6 ماه را کاملاً پوشیده و در سایه نگه دارید.

4- مدت زمانی را که بین ساعت 10:00 صبح و 4:00 بعد از ظهر، در معرض آفتاب هستید محدود کنید. در این بازه، پرتوهای خورشید شدیدترین تابش را دارد. اگر سایه شما کوتاهتر از شما است، اشعه خورشید در قوی‌ترین حالت خود است و شما باید سایه پیدا کنید.

5- در صورت امکان پیراهن آستین‌بلند و شلوار و دامن بلند بپوشید. لباس‌های تیره با پارچه‌ ضخیم نسبت به پارچه‌های سفید یا نازک، بیشتر جلوی آفتاب را می‌گیرد. برای محافظت بیشتر به دنبال لباس‌های ساخته ‌شده با مواد مخصوص ضد آفتاب باشید.

6- از کلاهی که صورت، گردن و گوش‌های شما را سایه می‌کند و یک عینک آفتابی، استفاده کنید. عینک‌های آفتابی با لنزهایی که 99٪ تا 100٪ جذب اشعه ماوراءبنفش دارند، انتخاب خوبی هستند.

7- در صورت استفاده از داروهایی که باعث حساسیت شما در برابر آفتاب می‌شوند، بیشتر احتیاط کنید. این داروها شامل انواع خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌ها، ضدقارچ‌ها، داروهای فشار خون و شیمی‌درمانی هستند.

8- برنزه شدن در محیط داخلی (استفاده از تخت برنزه، غرفه یا چراغ آفتابی برای برنزه شدن) ممنوع!

تشخیص و درمان سرطان پوست

پوست خود را از نظر رشد پوست جدید یا تغییر در خال، کک و مک، برجستگی و علائم زایمان بررسی کنید. با کمک آینه صورت، گردن، گوش‌ها و پوست سر خود را چک کنید. سینه و تنه و قسمت‌های بالایی و زیرین بازوها و دست‌ها، جلو و عقب پاها و کف و فاصله بین انگشتان پا، ناحیه تناسلی و بین باسن خود را هر از گاهی معاینه کنید. اگر ضایعه مشکوکی مشاهده کردید با پزشک متخصص پوست، صحبت کنید. تشخیص دقیق پزشک بسیار مهم است. از آنجایی که چندین روش برای درمان سرطان وجود دارد، افراد می‌بایست با مشورت پزشک، درمانی را انتخاب کنند که مطابق بودجه آن‌ها باشد و عوارض کمتری نیز داشته باشد.

برای تشخیص سرطان پوست، پزشک اقدامات زیر را انجام می‌دهد.

• معاینه پوست: پزشک به پوست نگاه می‌کند تا تشخیص دهد؛ آیا تغییرات پوستی مربوط به سرطان پوست است یا نه. برای تأیید این تشخیص ممکن است آزمایش بیشتری لازم باشد.
• برداشتن نمونه‌ای از پوست مشکوک برای آزمایش (بیوپسی (biopsy) پوست یا نمونه‌برداری): پزشک، پوست مشکوک را برای آزمایش برمی‌دارد. با بیوپسی مشخص می‌شود که سرطانی هست یا خیر و در صورت داشتن این بیماری، نوع آن را تشخیص می‌دهد.
• تعیین شدت سرطان پوست: اگر پزشک تشخیص دهد که سرطان پوست دارید، از شما می‌خواهد که آزمایش‌های دیگری برای تعیین شدت سرطان پوست انجام دهید. از آنجا که سرطان‌های سطحی پوست مانند سرطان سلول بازال به ندرت گسترش می‌یابند، نمونه‌برداری که اغلب رشد را از بین می‌برد، تنها آزمایش مورد نیاز برای تعیین مرحله سرطان است. اما اگر مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی بزرگ، کارسینوم سلول مرکل یا ملانوم هستید، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین میزان سرطان توصیه کند. این آزمایش‌های اضافی شامل تصویربرداری برای بررسی گره‌های لنفاوی مجاور از نظر علائم سرطان یا برداشتن این غدد و آزمایش آن برای تشخیص علائم این بیماری است (نمونه برداری از غدد لنفاوی نگهبان). پزشکان از اعداد رومی I تا IV برای نشان دادن مرحله سرطان استفاده می‌کنند. سرطان‌های مرحله I خفیف و محدود به بخشی از بدن هستند که در آن شروع شده‌اند. مرحله چهارم نشان دهنده سرطان پیشرفته‌ای است که به قسمت‌های دیگر بدن گسترش یافته است. تشخیص مرحله سرطان پوست به تعیین گزینه‌های درمانی کمک می‌کند.

در برخی موارد، سرطان پوست ممکن است پیشرفته‌تر باشد و نیاز به مدیریت توسط یک تیم چند رشته‌ای باشد که اغلب شامل یک متخصص پوست، آنکولوژیست جراحی (Surgical oncologist)، آنکولوژیست پرتویی (Radiation oncologist) و یک آنکولوژیست پزشکی (Medical oncologist) است. این پزشکان با بیمار ملاقات کرده و در کنار هم بهترین راه را برای درمان سرطان توصیه می‌کنند. در برخی موارد، آنکولوژیست جراحی توصیه می‌کند که یک جراحی در اتاق عمل انجام شود؛ اما در بعضی مواقع به جای جراحی یا همراه آن، پرتودرمانی و یا معالجه با استفاده از داروهای خوراکی یا وریدی توصیه می‌شود. در صورت نیاز به درمان اضافی، یکی از اقدامات زیر توسط پزشک انجام می‌شود:

• انجماد: پزشک با استفاده از نیتروژن مایع عمل انجماد را انجام داده و کراتوزهای اکتینیک (actinic keratosis) و برخی از سرطان‌های کوچک و زودرس پوست را از بین ببرد. بافت‌های مرده، هنگام ذوب شدن از بین می‌روند.

• جراحی برش: این نوع درمان ممکن است برای هر نوع سرطان پوست مناسب باشد. پزشک بافت سرطانی و حاشیه اطراف آن را از پوست سالم، برش می‌زند. بهتر است پوست طبیعی اضافی در اطراف تومور نیز برداشته شود.

• جراحی موس (Mohs): این روش برای سرطان‌های پوستی شدیدتر، عودکننده و دشوار شامل کارسینوم سلول پایه و سنگفرشی است. این ماده بیشتر برای بخشی از بدن مانند بینی که لازم است از پوست آن محافظت شود؛ استفاده می‌شود. در طی جراحی موس، پزشک رشد پوست را لایه به لایه با بررسی هر لایه در زیر میکروسکوپ، از بین می‌برد تا زمانی که سلول‌های غیر طبیعی باقی نمانند.

• کورتاژ (Curettage) و الکتریکی یا کرایوتراپی (cryotherapy): پس از حذف رشد پوست، پزشک با استفاده از دستگاهی با تیغه دایره‌ای شکل به نام سلول کورت (curet)، لایه‌های سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. سوزن الکتریکی، سلول‌های سرطانی باقیمانده را از بین می‌برد. در این روش، می‌توان از نیتروژن مایع برای یخ زدن پایه و لبه‌های قسمت تحت درمان، نیز استفاده کرد. این روش‌های ساده و سریع ممکن است برای درمان سرطان سلول پایه یا سرطان سلول سنگفرشی نازک استفاده شود.

• پرتو درمانی: در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می‌شود. هنگامی که نمی‌توان سرطان را به طور کامل در حین جراحی برطرف کرد، پرتودرمانی یک گزینه برای درمان است.

• شیمی درمانی: در شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. برای سرطان‌های محدود به لایه بالایی پوست، ممکن است کرم‌ها یا لوسیون‌های حاوی عوامل ضدسرطان مستقیماً روی پوست قرار گیرند. از شیمی درمانی سیستمیک (Systemic) نیز می‌توان برای درمان سرطان‌های پوستی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته‌اند، استفاده کرد.

• درمان فتودینامیکی (Photodynamic): این روش درمانی با ترکیبی از نور لیزر و داروهایی که سلول های سرطانی را به نور، حساس می‌کند، سلول‌های سرطانی پوست را از بین می‌برد.

• درمان بیولوژیکی (Biological): در درمان بیولوژیکی از سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

آیا سرطان پوست درمان خانگی دارد؟

درمان های استاندارد سرطان پوست، خطرات و عوارض جانبی دارد. این روش‌های درمانی می‌توانند گران یا سخت باشند و نیاز به مراجعه به پزشک دارند. ممکن است در مورد راه‌های جایگزین برای درمان سرطان پوست کنجکاو شوید. اینترنت با ده‌ها دستورالعمل برای درمان‌های خانگی پر شده است. برخی از رایج‌ترین ‌آن‌ها عبارتند از:

• بادمجان و سرکه سیب
• جوش شیرین و خمیر روغن نارگیل
• نمک سیاه یا ریز خون
• روغن های دانه تمشک سیاه، کندر و صمغ
• ید
• ویتامین سی

کسانی که این دستورالعمل‎ها را توصیه می‌کنند، قول می‌دهند که این دارو فقط با چند عارضه جانبی خفیف، باعث درمان سرطان می‌شود. این ادعاها وسوسه‌انگیز است. اما در اینجا چند نکته وجود دارد که باید بررسی شود.

درمان خانگی سرطان پوست چه ضرری دارد؟

اول اینکه، شما ممکن است ندانید که دقیقاً در حال درمان چه نوع ضایعه‌ای هستید. تشخیص دقیق سرطان پوست، نیاز به معاینه توسط یک متخصص بهداشت دارد. چند نوع اصلی سرطان پوست و چندین زیرگروه از آن‌ها وجود دارد. اگرچه ویژگی‌های معمول هر نوع، مشخص است؛ اما ضایعات سرطانی ممکن است دارای ویژگی‌های غیرمعمول نیز باشند. متخصصان پوست از ذره‌بین‌های ویژه و دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته استفاده می‌کنند. این ابزارها به آن‌ها کمک می‌کند تا ضایعات مشکوک را شناسایی کنند. از طرفی برای تأیید سرطانی بودن ضایعه، نمونه‌برداری از پوست لازم است.

دوم، تأخیر در درمان مؤثر سرطان پوست می‌تواند منجر به نتایج بدتری شود. خطر استفاده از داروی خانگی این است که مؤثر نیست و به سرطان فرصت می‌دهد تا رشد کند. از بین 4 سرطان عمده پوستی، ملانوم در صورت عدم درمان زود هنگام، به احتمال زیاد، حمله و گسترش پیدا می‌کند. حدود 5٪ تا 10٪ از کارسینوم سلول سنگفرشی تهاجمی است. اگرچه کارسینوم سلول بازال به ندرت به قسمت‌های دوردست بدن گسترش می‌یابد اما در صورت عدم درمان می‌تواند به استخوان یا بافت زیر پوست نفوذ کند.

سومین مورد اینکه درمان‌های خانگی ممکن است مضر باشند. برای مثال نمک سیاه، پمادی است که حاوی ریز خون و کلرید روی است و آب این نمک روی ضایعه قرار می‌گیرد. مدافعان این محصول ادعا می‌کنند که نمک سیاه فقط روی بافت سرطانی کار می‌کند و روی بافت سالم تأثیری ندارد. این مواد فعال بر روی سلول‌های آزمایشگاهی آزمایش شده‌اند و نتایج نشان می‌دهد که این ترکیبات برخی از انواع سلول‌ها را بهتر از بقیه از بین می‌برد و آن‌ها را به ضایعات سوختگی تبدیل می‌کند. همچنین این درمان می‌تواند دردناک باشد و ممکن است باعث ایجاد زخم در ناحیه تحت درمان شود. اگرچه داده‌های منتشر شده محدود است، اما تنها 8٪ موارد، ظاهر خوب یا مناسب قسمت آسیب‌دیده را پس از درمان گزارش می‌دهند و در بعضی موارد، بعدها برای اصلاح جای زخم یا تغییر شکل آن به عمل جراحی نیاز بوده است.

برای تشخیص و درمان سرطان، به چه اطلاعات بهداشتی و سلامتی اعتماد کنیم؟

فضای اینترنت پر از اطلاعات بهداشتی است که برخی از این اطلاعات درست و بسیاری از آن‌ها، اشتباه یا گمراه‌کننده است. در اینجا چند نکته برای ارزیابی کیفیت اطلاعاتی که می‌خوانید؛ آورده شده است:

• بررسی کنید که چه کسی وب سایت را مدیریت می‌کند و به آن می‌پردازد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا هدف وب‌سایت را بیابید. اگر هدف، فروش چیزی به شما باشد؛ این امر ممکن است بر روی محتوا تأثیر بگذارد. حروف انتهای آدرس وب، برخی از اطلاعات را در مورد افرادی که سایت را اداره می‌کنند؛ ارائه می‌دهد:
• سایت‌هایی که توسط دانشگاه‌ها اداره می‌شوند به .ac.ir یا edu. ختم می‌شوند.
• سایت‌هایی که توسط دولت اداره می‌شوند به gov. ختم می‌شوند.
• سایت‌هایی که توسط سازمان‌ها اداره می‌شوند به org. ختم می‌شوند.
• سایت‌هایی که توسط شرکت‌ها یا سازمان‌های خصوصی اداره می‌شوند ممکن است به .comیا ir. یا net. ختم شوند.
• باید بدانید که محتوای سایت از کجا آمده است. آیا توسط مسئول سایت نوشته شده؟ نویسنده یا ویراستار اعتبار دارند؟ آیا منابع خارجی صراحتاً اعلام شده‌اند؟ آیا مقالات منتشر شده از مجلات معتبر پزشکی، در حمایت از اطلاعات پزشکی داده شده، نقل شده است؟ آیا توصیه‌ها فقط مبتنی بر توصیفات است؟ با یافتن پاسخ این پرسش‌ها می‌توانید متوجه شوید که آن منبع قابل اعتماد هست یا خیر.

مراجع:

• 1 Malick Diallo, 2 Damien Konkobo, 3 Nassirou Yabré, 1 Valentin Konségré, 4 Issouf Konaté, 5 and Sidy Ka, Inguinal Lymph Node Dissection for Advanced Stages of Plantar Melanoma in a Low-Income Country 12 Dec 2020
• A. I. Reeder, 1 E. E. Iosua, 2 B. McNoe, 1 and A.-C. L. Petersen1, Sun Smart Accreditation and Use of a Professional Policy Drafting Service: Both Positively and Independently Associated with High Sun Protective Hat Scores Derived from Primary School Policies 30 Jun 2020
• U. Leiter, What Is New in the 2020 British Guidelines for Cutaneous Squamous Cell Carcinoma?, The British Journal of Dermatology. 2021; 184(3): 384-385.
  Mantas Janavicius, 1 Nadezda Lachej, 2 Giedre Anglickiene, 2 Ieva Vincerzevskiene, 3 and Birute Brasiuniene2,4, Outcomes of Treatment for Melanoma Brain Metastases, 17 Nov 2020
• Amber Bauer, ASCO staff, 10 Tips for Protecting Your Skin from the Sun, July 21, 2015
• www.health.harvard.edu
• www.hindawi.com
• www.reliantmedic
• algroup.org
  www. health.gov
• www.cdc.gov
  www.cancercenter.com
• www.mayoclinic.org
• www. skincancer.net
• www.webmd.com