خانه » بلاگ » بیماری های پوستی » درمان بیماری های ناخن
اگر در مورد نوع بیماری ناخن خود یا کودک دلبندتان سؤالی دارید به دو مقاله قبلی با عنوان انواع بیماریهای ناخن یا بیماریهای ناخن کودکان مراجعه کنید.
بیماریهای مرتبط با ناخن به سختی درمان میشوند. این اختلالات اغلب نیاز به درمان طولانیمدت دارند. عوامل متعددی بر سرعت بهبود ناخنها تأثیرگذار است. اما متأسفانه بسیاری از آنها مانند سن و جنس قابل تغییر نیستند. برخی از داروها را میتوان برای درمان ناخنها و همچنین تغییر سرعت رشد ناخن تجویز کرد. به دلیل نقش مهم ناخنها در زندگی روزمره، همیشه باید اختلالات ناخن را درمان کرد.
بسته به علت مشکل ناخن، برنامههای درمانی متنوعی در دسترس پزشکان است. برای مثال قارچ ناخن ممکن است با داروی ضدقارچ خوراکی درمان شود. اما کرمها معمولاً برای درمان قارچ ناخن مفید نیستند. از طرفی عفونت ساده ناخن ممکن است خود به خود از بین برود. اگر یک مشکل پزشکی زمینهای باعث بیماری ناخن شما شده، لازم است به متخصص مراجعه کنید. به عنوان مثال، آرتریت پسوریاتیک (psoriatic arthritis)، یک بیماری ناخن است که با بیماری پوستی پسوریازیس (psoriasis) مرتبط است. این اختلال توسط روماتولوژیست (پزشک متخصص در درمان آرتریت) و همچنین متخصص پوست درمان میشود. در این بخش به برخی روشهای درمانی بیماریهای ناخن پرداخته میشود.
درمان بیماریهای ناخن ناشی از تومورهای زیر زبان و اطراف زبان
زگیل ناشی از HPV بر ناخنها نیز تأثیر میگذارد. درمان ترکیبی در این بیماریها، موفقتر از مونوتراپی (monotherapy) است. به عنوان مثال، کرایوتراپی (cryotherapy) به همراه اسید سالیسیلیک (salicylic acid) موضعی مؤثرتر از سالیسیلیک اسید به تنهایی است. از طرفی برای جلوگیری از دیستروفی دائمی یاتروژنیک ناخن (iatrogenic nail dystrophy)، این نوع از زگیلها باید با احتیاط درمان شوند.
درمان دیستروفی (dystrophy) ناخن از نوع نامشخص
رنگدانهشدن کوتیکول (cuticle) و چین ناخن پروگزیمال (proximal) -علامت هاچینسون (Hutchinson)- معمولاً مربوط به سرطان ملانوم (melanoma) است. ملانوم زیر زبانی 2% از کل ملانومها را در افراد اروپایی و 20% در آسیاییها را شامل میشود. این بیماری با جراحی با هدایت میکروگرافیکی (micrographically) درمان میشود. اما درمان قطعی دیستروفی ناخن در صورت تشخیص ملانوم آکرولتیژین (acrolentiginous)، قطع عضو جزئی فالانکس (phalanx) شست با هدایت سهبعدی است.
درمان بیماری های عفونی ناخن
بیماری اونیکومایکوزیس (Onychomycosis)، یک نوع عفونت ناخن محسوب میشود. اونیکومایکوزیس توسط درماتوفیتها (dermatophytes)، مخمرها یا کپکها ایجاد میشود. انیکومایکوز محدود که ماتریس را درگیر نمیکند، اغلب به درمان موضعی پاسخ میدهد. از سوی دیگر، درگیری ماتریس -که اغلب از طریق رگههای زرد قابل تشخیص است- باید با یک داروی ضدقارچ سیستمیک (systemic) در ترکیب با یک داروی موضعی، درمان شود. در حالی که آنیکومایکوز ناشی از کپکها به طور کلی به درمان ضدقارچ سیستمیک پاسخ نمیدهد. همچنین استفاده از لیزردرمانی برای آنیکومایکوزیس هنوز مورد بحث و تحقیق است. تصمیمگیری در مورد نوع درمان بهینه نیز بر اساس موارد زیر است:
- تعداد ناخنهای آسیبدیده دست یا پا
- میزان درگیری ناخن
- تداخل دارویی
- پاتوژن (pathogen) شناسایی شده
برای استفاده موضعی نیز، لاک ناخن سیکلوپیروکسولامین (ciclopiroxolamine) محلول در آب مؤثرتر از آمورولفین (amorolfin) است.
عفونت قارچی ناخن نیز منحصراً توسط درماتوفیتها ایجاد میشود. درمانها معمولاً شامل استفاده از داروهای ضدقارچ است. همچنین پزشک میتواند به طور کامل ناخن را بردارد. با توجه به منبع معتبر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (Centers for Disease Control and Prevention or CDC) درمان موفقیتآمیز بیش از یک سال طول میکشد.
بهطور کلی عفونتهای درماتوفیت تأییدشده باید با تربینافین (terbinafin)، فلوکونازول (fluconazole) یا ایتراکونازول (itraconazole) درمان شوند. این درمان در صورتی انجام میشود که گونههای کاندیدا (Candida spp) تأیید شده باشد. به طور کلی عفونتها ترجیحاً با فلوکونازول درمان میشوند. بسته به آمادگی، درمان مداوم یا متناوب امکانپذیر است. تربینافین بالاترین نرخ پاسخ را در درمان دارد. برای افراد مبتلا به بیماری کبد با علائم دقیق فقط باید داروهای ضدقارچ سیستمیک تجویز شود. میزان عود عفونتهای قارچی ناخن در 36 ماه پس از پایان درمان بین 20 تا 50 درصد است. در عفونت با گونههای آسپرژیلوس (Aspergillus) وScopulariopsis brevicaulis ، ممکن است آزمایش تربینفین خوراکی موفقیتآمیز باشد.
درمان عفونت باکتریایی ناخن
تاکنون هیچ آزمایش بالینی کنترلشدهای برای درمان عفونتهای باکتریایی ناخن انجام نشده است. گزارشهایی از درمان موضعی موفق عفونتهای ناخن ایجادشده به علت سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa) و سایر باکتریهای گرم منفی، ثبت شده است. این عفونتها با داروی نادیفلوکساسین (nadifloxacin) درمان شده است. همچنین به نظر میرسد اکتنیدین0.1% (0.1% octenidine) در درمان این بیماریها مؤثر باشد. از طرفی سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) برای درمان آنتیبیوتیکی سیستمیک عفونت سودوموناس (Pseudomonas) ناخن استفاده میشود. عفونتهای ناخن ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) و باکتریهای گرم منفی مانند گونه کلبسیلا (Klebsiella spp)، با توجه به حساسیتها و مقاومتهای نشان داده شده، توسط آنتی بیوگرام (antibiogram) درمان میشوند.
درمان ناهنجاری چسبندگی ناخن آنیکولیز (Onycholysis)
درمان انیکولیز بر اساس علت دقیق ایجاد شدن آن متفاوت است. برخی از درمانهای احتمالی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان پسوریازیس با داروهای خوراکی یا داروهای دیگر
- درمان کمبود آهن
- درمانهای ضدقارچ خوراکی
درمان اونیکورکسی (Onychochizia) یا ناخنهای شکننده
رایجترین درمان این است که افراد از مرطوبکننده استفاده کنند. همچنین ناخنها را از مواد شیمیایی و تماس مکرر با آب محافظت کنند.
درمان پسوریازیس ناخن (Nail psoriasis)
اگر افراد مبتلا به پسوریازیس، علائم ناخن را مشاهده کردند، باید با پزشک خود مشورت کنند. درمانها شامل موارد زیر است:
- کرم قوی کورتیکواستروئید (corticosteroid)
- تازاروتن (tazarotene) برای درمان گودی و تغییر رنگ
- کلسیپوتریول (calcipotriol) برای درمان تجمع زیر ناخن
- تزریق کورتیکواستروئیدها (corticosteroids)
- لیزر درمانی
درمان بیماری ناخن آنیکوگریفوز (Onychogryphosis)
فرد مبتلا به آنیکوگریفوز به احتمال زیاد باید به متخصص اطفال یا متخصص پوست مراجعه کند. متخصص مورد نظر به بریدن ناخن بیمار کمک میکند و میتواند نحوه انجام این کار در خانه را نیز به فرد آموزش دهند. ممکن است بیمار چندین بار به پزشک مراجعه کند تا او ناخنی که مجدداً رشد کرده ببُرد. تنها درمان دائمی آنیکوگریفوز، برداشتن بستر ناخن است.
درمان ناخنهای داخل پا (ingrown toenail)
انواع روشهای درمانی این بیماری شامل موارد زیر است:
- عمل جراحي
- 3 تا 4 بار در روز خیس کردن ناخن در آب گرم
- پوشیدن کفش راحت
- خشک نگه داشتن پا
- مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد
درمان پارونیشیا (Paronychia)
درمانها بر اساس علت ایجاد پارونیشیا متفاوت است. برای موارد حاد، گزینههای درمانی شامل موارد زیر است:
- کمپرس گرم
- آنتیبیوتیکهای موضعی
- کورتیکواستروئیدها
- آنتیبیوتیکهای خوراکی
- برش و تخلیه به وسیله جراحی
در موارد شدید برای مدیریت پارونیشی مزمن، پزشک معمولاً علت اصلی التهاب را درمان میکند. این کار میتواند شامل اجتناب از عوامل حساسیتزا و تحریککننده باشد. درمان از چند هفته تا چند ماه طول میکشد.
درمان فرورفتن دیستال ناخن
فرورفتن دیستال ناخن یک عارضه شایع ناشی از واژگونی کامل صفحه ناخن است. در این اختلال رشد بیش از حد بافت نرم دیستال رخ میدهد. سپس ناخن جدید به داخل آن نفوذ کرده و باعث ایجاد التهاب همراه با درد میشود. درمان در موارد شدید از طریق جراحی توصیه میشود. در این روش، برش بافت هلالی در اطراف کل فالانکس (phalanx) دیستال انجام میشود.
درمان ناهماهنگی مادرزادی ناخن بزرگ پا
این وضعیت در بیشتر موارد خود به خود بهبود مییابد. اما در برخی موارد ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند. اگر انحراف ناخن خفیف باشد، ممکن است ناخن بر جاسازی خفیف اولیه ایجادشده توسط لب دیستال غلبه کند؛ چرا که ناخن سفت میشود. همچنین یک ناخن معمولی تا نوک انگشت رشد میکند تا از ایجاد آسیبهای ثانویه بیشتر جلوگیری کند. اگر انحراف شدید باشد، ناهنجاری مادرزادی ممکن است قبل از سن 2 سالگی با جراحی اصلاح شود.
درمان ناخن پینسر (Pincer nails) یا گازانبری
در این اختلال، صفحه ناخن بافتهای بستر ناخن را محکم میکند. بنابراین باعث ایجاد ناراحتی و درد میشود. برای جلوگیری از این اتفاق، معاینه اشعه ایکس انجام میشود. این معاینه گاهی اوقات برونریزی فالانکس دیستال را نشان میدهد. راههای درمان شامل موارد زیر است:
- برش لبه جانبی صفحه ناخن
- قرار دادن براکتهای ناخن و نوارهای الاستیک در زیر لبه دیستال ناخن
این اقدامات باید توسط پزشک متخصص اطفال انجام شود. ممکن است پزشک علت زمینهای را درمان نکند. اما با این درمان باعث اصلاح خمشدن بیش از حد صفحه ناخن میشود. درمان از طریق جراحی بسته به شدت انحراف متغیر است. به طور کلی در این روش، سوزاندن فنول (phenol) روی شاخهای ماتریس جانبی انجام میشود.
درمان بیماری ناخن پاراکراتوز پوستولوزا (parakeratosis pustulosa)
این اختلال ناخن مختص کودکان است. پاراکراتوز پوستولوزا معمولاً شامل چ تغییرات ناخن یک انگشت در پی بیماری پسوریازیس است. در بیشتر موارد، این اختلال خود به خود برطرف میشود. درمان موضعی شامل استفاده از استروئیدهای خفیف (mild steroids) یا رتینوئیک اسید (retinoic acid) است. این داروها ممکن است باعث بهبود نسبی ناخن شوند.
درمان لیکن پلان ناخن (nail lichen planus)
اگر لیکنپلان ناخن به درستی تشخیص داده نشود و یا روش درمانی صحیحی برای آن پیشنهاد نگردد، باعث تخریب نهایی ناخن می شود. انواع روشهای درمان به شرح زیر است:
درمان سیستمیک
تریامسینولون استونید 0.5–1 mg/kg (Triamcinolone acetonide 0.5–1 mg/kg) به صورت عضلانی یک بار در ماه به مدت 6-4 ماه استفاده میشود. تقریباً همه بیماران به این درمان پاسخ میدهند. البته عودهای خفیف معمولاً مشاهده میشود. اما این عودها نیز به درمان پاسخ میدهند.
درمانIntralesional (Intralesional treatment)
این نوع درمان باید تنها زمانی انجام شود که بیماری، محدود به چند ناخن باشد. تریامسینولون استونید 5–10 mg/ml باید در محلول نمک رقیقشده و حداکثر تا 0.2–0.5 ml برای هر انگشت تزریق شود. توصیه میشود قبل از تزریق، چین ناخن پروگزیمال را خنک کنید تا درد کاهش یابد. تزریق میتواند به صورت ماهانه به مدت 3 تا 6 ماه تکرار شود. شایعترین عوارض جانبی شامل خونریزی، تغییرات رنگدانهای و آتروفی (atrophy) پوست چین ناخن است.
درمان بیماری تراکونیکیا (Trachyonychia) ناخن
تراکونیکیا یک ناهنجاری سطح صفحه ناخن است. تغییرات ناخن در این اختلال در طول سالها به طور خودبهخود از بین میرود. به همین دلیل، تراکیونیشیا به ویژه در کودکان نیازی به درمان ندارد.
درمان سندرم ناخن زرد
تغییرات ناخن در این بیماری ممکن است خودبهخود یا پس از برطرفشدن بیماری سیستمیک مرتبط بهبود یابد. درمان سیستمیک شامل موارد زیر است:
- مصرف ویتامین E خوراکی روزانه در دوزهای600 – 1200 IU به مدت 6-18 ماه. ویتامین E باعث پاکسازی کامل تغییرات ناخن میشود. البته مکانیسم اثر ویتامین E در سندرم ناخن زرد هنوز ناشناخته است. اما ممکن است خواص آنتیاکسیدانی (anti-oxidant) آلفا- توکوفرول (α-tocopherol) دلیل اثر آن باشد.
- نبض درمانی با ایتراکونازول 400 mg (itraconazole 400 mg) روزانه به مدت یک هفته در یک ماه به مدت 4 تا 6 ماه. نحوه عملکرد ایتراکونازول در درمان سندرم ناخن زرد هنوز ناشناخته است. اما این دارو ممکن است با سرعتبخشیدن به رشد ناخن عمل کند. به طور کلی، نبض درمانی به ندرت مؤثر است.
مراجع:
- medicalnewstoday.com
- The Diagnosis and Treatment of Nail Disorders, Uwe Wollina, Prof. Dr. med.,*,1 Pietro Nenoff, Prof. Dr. med.,2 Gunter Haroske, Prof. Dr. med.,3 and Holger A Haenssle, PD Dr. med.4, 2016 Jul; 113(29-30): 509–518.
- Treatment of nail disorders, Bianca Maria Piraccini, Matilde Iorizzo, Angela Antonucci, Antonella Tosti, September 2004, Therapy 1(1):159-167.
- betterhealth.vic.gov.au
- aurorahealthcare.org
- cdc.gov
- mayoclinic.org
- aad.org
- mayoclinic.org
- www.medlineplus.gov