روزاسه (رزاسه) یا Rosacea یک بیماری مزمن پوستی است که ظاهری شبیه به آکنه دارد. هنوز علت ایجاد روزاسه مشخص نیست و هیچ درمانی نیز برای آن وجود ندارد. با این حال، تحقیقات به پزشکان این امکان را داده که با به حداقل رساندن علائم آن، راههایی برای کنترل این بیماری پیدا کنند. چهار نوع روزاسه وجود دارد و هر گروه علائم خاص خود را داراست. شخص میتواند همزمان به بیش از یک نوع روزاسه مبتلا باشد.
علائم روزاسه، برجستگیهای کوچک، قرمز و چرکی روی پوست است که در هنگام التهاب پوست بروز میکنند. به طور معمول، روزاسه فقط روی پوست بینی، گونهها و پیشانی ظاهر میشود. علائم روزاسه آنقدر شبیه به دیگر عارضههای پوستی مانند لوپوس، آکنه ولگاریس، اگزما، آلرژی دارویی، حساسیت فصلی و … است که بعضاً پزشکان در تشخیص آن دچار اشتباه میشوند.
التهاب پوست اغلب به صورت بازهای اتفاق میافتد. این بدان معناست که شما هفتهها بعد مجدداً علائم را تجربه خواهید کرد، سپس علائم از بین میروند و دوباره پس از مدتی برمیگردند.
انواع روزاسه
چهار نوع روزاسه عبارتند از:
روزاسه نوع یك، معروف به روزاسه اریتماتوتلنژیکتاتیک یا erythematotelangiectatic (ETR) است که با قرمزی صورت، گرگرفتگی و رگهای خونیِ قابل رؤیت همراه است.
روزاسه نوع دو، روزاسه پاپولوپاسچولار (آکنهای)، با جوشهای آکنه مانند همراه است و اغلب زنان میانسال را تحت تأثیر قرار میدهد.
روزاسه نوع سه، معروف به رینوفیما، نوعی نادر است که با ضخیم شدن پوست بینی فرد همراه است. این نوع معمولاً در میان مردان بروز میکند و اغلب با نوع دیگری از روزاسه همراه میشود.
روزاسه نوع چهار، معروف به روزاسه چشم است. علائم این نوع روزاسه در ناحیه چشم متمرکز است.
علائم روزاسه
علائم روزاسه در هر نوع متفاوت است.
علائم روزاسه ETR
- گرگرفتگی و قرمزی در مرکز صورت فرد
- رگهای خونی شکسته قابل رویت
- پوست متورم
- پوست حساس
- التهاب و سوزش پوست
- پوست خشک، خشن و پوسته پوسته شده
علائم روزاسه آکنهای
- جوشهای آکنه مانند و پوست بسیار قرمز
- پوست چرب
- پوست حساس
- رگهای خونی شکسته که قابل رویت هستند
- لکههای پوستی برجسته
علائم روزاسه رینوفیما
- بافت پوستی ناهموار
- پوست خشن روی بینی
- پوست ضخیم روی چانه، پیشانی، گونهها و گوشها
- منافذ بزرگ
- رگهای خونی شکسته و قابل مشاهده
علائم روزاسه چشم
- چشمهای خون آلود و پر آب
- احساس وجود شن در چشمها
- احساس التهاب یا سوزش در چشم
- چشم خشک و خارش دار
- چشمهایی که به نور حساس هستند
- کیست روی چشم
- کم بینایی
- رگهای خونی شکسته قابل رؤیت روی پلکها
چه عواملی باعث بروز روزاسه میشوند؟
علت بروز روزاسه هنوز مشخص نشده است اما ممکن است ترکیبی از عوامل وراثتی، محیطی و رژیم غذایی باشد. برخی موارد ممکن است علائم روزاسه فرد را تشدید کنند. این عوامل شامل:
- خوردن غذاهای تند
- خوردن مواردی که حاوی ترکیب سینامالدئید هستند. مانند دارچین، شکلات، گوجه فرنگی و مرکبات
- نوشیدن قهوه یا چای داغ
- داشتن باکتری روده Helicobacter pylori
- کنه پوستی به نام demodex و باکتری حامل آن Bacillus oleronius
- وجود کاتلیسیدین (پروتئینی که از پوست در برابر عفونت محافظت میکند)
برخی از شرایط وجود دارد که احتمال ابتلا به روزاسه را نسبت به سایر عوامل بیشتر میکند. روزاسه اغلب در افراد بین 30 تا 50 سال ظاهر میشود. همچنین این بیماری در افرادی که پوست روشنی دارند و دارای موهای بور و چشمهای آبی هستند بیشتر دیده شده است. همچنین عوامل ژنتیکی نیز در بروز روزاسه مؤثر است. اگر سابقه خانوادگی این بیماری را داشته باشید، احتمال ابتلا به روزاسه در شما بیشتر میشود. زنان نیز بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا میگردند. با این حال، مردانی که به این بیماری مبتلا شدهاند اغلب علائم شدیدتری را نسبت به زنان تجربه کردهاند.
اثر آب و هوا بر روزاسه
قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید میتواند باعث ایجاد روزاسه گردد، اما متداولترین عامل فصلی برای روزاسه هوای خشک، سرد و زمستانی است. شدت دما یا تغییرات ناگهانی دما، مانند رفتن به یک خانه گرم بعد از مدتی در هوای سرد ماندن، میتواند باعث بروز روزاسه شود.
در اینجا 5 راهکار جهت به حداقل رساندن بروز روزاسه در هوای سرد آورده شده است:
1- صورت خود را بپوشانید. وقتی در هوای خنک و فضای باز هستید، با پوشیدن شال گردنهای نرم و ضخیم و همچنین بالا کشیدن یقه کاپشن، صورت خود را از سرما و باد محافظت کنید. در سرمای شدید از ماسک صورت یا کلاه استفاده کنید.
2- پوست خود را مرطوب کنید. هوای سرد میتواند پوست را خشک، سفت یا مستعد خارش کند. از یک مرطوب کننده بدون عطر مناسب پوستهای حساس استفاده کنید.
3- چندلایه لباس بپوشید. روزاسه اغلب با احساس گرما تحریک میشود. بنابراین وقتی احساس گرما میکنید میتوانید به سرعت لباسهای اضافی را دربیاورید. ژاکتهای زیپدار گزینه خوبی برای حذف سریع در گرما هستند.
4- از ضد آفتاب استفاده کنید. هر روز کرم ضد آفتاب بزنید، به خصوص اگر در ورزشهای زمستانی فعالیت دارید. اشعه ماورا بنفش خورشید یکی از عوامل اصلی ایجاد روزاسه است و قادر است به پوست آسیب برساند و باعث قرمزی بیشتر پوست گردد. یک ضد آفتاب با طیف گسترده و SPF30 یا بالاتر مناسب برای “پوست حساس” انتخاب نمایید.
5- از نوشیدنیهای خیلی گرم پرهیز کنید. نوشیدنیهای داغ میتوانند به سرعت برافروختگی روزاسه را بازگردانند. گرم شدن با نوشیدنیهای گرم وسوسهانگیز است، اما به جای جوشاندن فقط نوشیدنی را گرم کنید یا کمی صبر کنید تا نوشیدنی ولرم شود.
چگونه با بیماری روزاسه زندگی کنم؟
روزاسه یک بیماری پوستی مزمن است و بیمار باید یاد بگیرد چگونه آن را مدیریت کند. کنار آمدن با یک بیماری مزمن کمی دشوار است زیرا هیچ درمانی برای روزاسه وجود ندارد، اما می توانید با مدیریت درست، آن را کنترل کنید. ممکن است زمان زیادی را صرف دریافتن نحوه مدیریت وضعیت خود نمایید. بهترین راه برای جلوگیری از تشدید این بیماری این است که با دکتر خود در ارتباط باشید و یک برنامه درمانی مستمر را دنبال کنید. در این صورت میتوانید عوامل تحریککننده را شناسایی کرده و از تشدید آن جلوگیری کنید.
کنترل بیماری روزاسه
روزاسه قابل درمان نیست اما میتوانید برای کنترل علائم خود اقدامات مؤثری انجام دهید. مراقبت از پوست خود را با استفاده از پاککنندههای ملایم و محصولات مراقبت از پوست فاقد آب و روغن انجام دهید. همانطور که میدانید خاراندن منطقه آسیب دیده پوست سبب تشدید علائم روزاسه میشود. پس از خاراندان پوست و تحریک آن بپرهیزید. محصولات پوستی حاوی الکل، منتول و مواد لایه بردار استفاده نکنید. این مواد ممکن است علائم شما را تحریک و تشدید کنند. پیشنهاد میشود لیستی از غذاهایی که میخورید و مواد آرایشی و بهداشتی که برای پوست خود استفاده میکنید، تهیه کنید. این امر به شما کمک میکند تا بفهمید چه عاملی علائم شما را تشدید میکند.
پزشک شما برای تهیه یک برنامه درمانی به شما کمک خواهد نمود. این برنامه معمولاً یک رژیم درمانی از کرمهای آنتی بیوتیکی و آنتی بیوتیکهای خوراکی است. در سال های اخیر داروهای جدیدی برای کنترل روزاسه تولید شده است. نوع داروی تجویز شده توسط پزشک بستگی به علائم و نشانههایی دارد که تجربه میکنید. ممکن است لازم باشد گزینههای مختلف یا ترکیبی از داروها را امتحان کنید تا علائم کاهش یابد.
سایر مراحل مدیریت بیماری رزاسه عبارتند از:
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید
- استفاده از ضد آفتاب
- اجتناب از نوشیدن الکل
- استفاده از نوردرمانی برای کمک به برخی موارد شدید روزاسه
- درمانهای میکرودرم آبریژن برای کاهش ضخیم شدن پوست
- مصرف داروهای چشمی و آنتی بیوتیک برای روزاسه چشمی
نوردرمانی و کاهش علائم روزاسه
اگر رگهای خونی ریز قابل رؤیت (تلانژکتازی) در صورت خود داشته باشید، نور درمانی میتواند انتخاب خوبی برای بهبود باشد. لیزر درمانی میتواند رگهای خونی قابل مشاهده را در یک تا سه جلسه درمانی تا حد زیادی محو کند، اما ممکن است با عوارضی جانبی مانند قرمزی پوست، از بین رفتن رنگ پوست و کبودی همراه باشد. اما نور درمانی با بهرهگیری از نور کم توان روشی غیر تهاجمی بوده و تقریباً فاقد عوارض جانبی است. مطالعات اخیر نشان میدهد که نوردرمانی باعث کاهش قرمزی صورت، گرگرفتگی و رگهای خونی قابل مشاهده میگردد. اگر روزاسه مداوم دارید، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا نور درمانی گزینهای مناسب برای شماست یا خیر.
درمانهای گیاهی روزاسه
در صورتی که روزاسه خوش خیم باشد، تغییرات پوستی ممکن است با درمان طبیعی یا گیاهی مرتفع گردد. در غیر این صورت و یا اگر نشاندهنده یک بیماری زمینهای جدیتر باشد، نیاز به درمان پزشکی دارد.
اگر روزاسه شما خیلی شدید نیست، قبل از اینکه به دنبال داروهای تجویز شده باشید، موارد زیر را امتحان کنید.
آلوئه ورا
ژل داخلی گیاه آلوورا نرم کننده و مرطوب کننده است. این امر میتواند یک درمان موضعی موفق برای روزاسه باشد. بسیاری از مرطوب کنندهها نیز حاوی آلوئه ورا هستند که میتوانید از آنها نیز استفاده کنید و یا یک برگ از گیاه آلوئهورا را بریده و ژل داخلی را مستقیماً روی پوست خود بمالید. حساسیت یا آلرژی به آلو ورا محتمل است، بنابراین قبل از استفاده حتماً پچ تست (تست روی ناحیه کوچکی از پوست بدن) انجام دهید.
بیدمشک
بیدمشک به صورت مکمل، عصاره یا ماده خوراکی در دسترس است. ریشه بیدمشک به عنوان یک داروی خوراکی میتواند کبد را تصفیه کند و ضایعات پوستی مانند آکنه را تضعیف کند. عصاره گیاه بیدمشک میتواند یک درمان مؤثر برای روزاسه محسوب شود.
بابونه
مانند آلوئه ورا، بهرهگیری از بابونه در محصولات مرطوب کننده پوستی رایج است. این ماده اغلب به صورت موضعی در درمانهای گیاهی برای پوست ملتهب مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از منابع، از بابونه به عنوان درمانی موفق یاد میکنند. یک محصول مرطوب کننده پوست حاوی بابونه طبیعی خریداری کنید و با پیروی از دستورالعملهای بسته بندی محصول از آن استفاده کنید.
اسانس بابونه را نیز میتوان رقیق نموده و استفاده کرد. همچنین میتوانید چای بابونه درست کنید، صبر کنید تا خنک شود و آن را به عنوان شوینده یا کمپرس پوست استفاده نمایید.
روغن نارگیل
مرطوب کنندههایی مانند روغن نارگیل در بهبود انواع بیماریهای التهابی پوستی از جمله روزاسه محبوب و مؤثر هستند. تاکنون مطالعات و تحقیقاتی در خصوص این که روغن نارگیل برای روزاسه مؤثر است، صورت نگرفته است. با این وجود، روغن نارگیل میتواند به عنوان یک ضد التهاب، آنتی اکسیدان و مرطوب کننده در نظر گرفته شود.
گل گاو زبان
گل گاو زبان گیاهی است که ترکیبی به نام آلانتوئین تولید میکند. این ترکیب توجه بسیاری از متخصصان را در خصوص کاهش واکنشهای آلرژیک پوستی، جلب کرده است. مطالعهای در سال 2017 روی یک محصول حاوی آلانتوئین نشان داد که این ترکیب علائم روزاسه را بهبود میبخشد و تقریباً هیچ عارضهای نیز درپی ندارد. همچنین باعث کاهش قرمزی و دیگر علائم ظاهری میگردد.
محصولاتی مانند کرمها ، لوسیونها یا نمکهای حاوی گلگاوزبان طبیعی یا آلانتوئین را پیدا کرده و مطابق با دستورالعملهای روی محصول از آن استفاده کنید.
گل مینا
گل مینا گیاه دیگری است که اغلب از آن به عنوان داروی طبیعی روزاسه یاد میشود. گل مینا دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بوده و همچنین برای محافظت در برابر اشعه فرابنفش خورشید نیز گزینه مناسبی شناخته میشود (تا حدودی مانند ضد آفتاب ملایم است). قرار گرفتن در معرض UV گاهی اوقات باعث وخیمتر شدن روزاسه میشود. حتماً از محصولات موضعی حاوی گل مینا که فاقد پارتنولید هستند، استفاده کنید (پارتنولیدها ممکن است پوست را تحریک کرده و حساسیت پوستی را افزایش دهند).
چای سبز
چای سبز بسیار غنی از آنتی اکسیدان است و به عنوان یک چای و یا یک مکمل گیاهی در دسترس است. تحقیقات نشان داده که چای سبز میتواند در درمان روزاسه مؤثر باشد. آنتی اکسیدانها برای کنترل التهاب و عارضههای پوستی مفید هستند. به همین علت، چای سبز میتواند یکی از عناصر محبوب در محصولات پوستی و کرمهای درمانی روزاسه باشد.
میتوانید دمنوش چای سبز بنوشید و یا آن را خنک کرده و به عنوان کمپرس استفاده نمایید.
روغن اسطوخودوس
ممکن است از روغنهای مختلفی جهت بهبود روزاسه استفاده گردد. از بین همه اینها، اسطوخودوس بهترین و آسانترین روش برای کنترل بیماری است. عصاره اسطوخودوس را در یک روغن حامل رقیق کرده و به پوست خود بمالید و یا چند قطره از آن را در مرطوب کننده مورد علاقه خود مخلوط کنید.
نیاسین آمید
نیاسین آمید یک ویتامین B است که در غذاها یافت میشود. لازم به ذکر است که این ماده نباید با نیاسین یا ویتامین B3 اشتباه گرفته شود. این ماده به صورت کرم و لوسیون برای بیماری موضعی پوست تهیه میشود. نیاسینآمید به ویژه برای جلوگیری و تسکین گرگرفتگی پوست که همراه روزاسه اتفاق میافتد، مفید است.
کرمهای حاوی نیاسین آمید را از شرکتهای معتبر خریداری کنید و طبق دستورالعملها اقدام نمایید.
بلغور جو دوسر
بلغور جو دوسر یک درمان خانگی طولانی مدت برای روزاسه است. تصور عموم بر آن است که پوست را تقویت میکند و از دست دادن آب را کاهش میدهد. بلغور جو دوسر به درمان خارش کمک مینماید.
برخی از محصولات پوستی، مانند ماسکهای صورت، آرد جو دوسر را به عنوان عنصر تشکیل دهنده دارا هستند. این محصولات گزینههای عالی جهت بهبود علائم روزاسه به شمار میآیند. همچنین میتوانید چند قاشق غذاخوری بلغور جو دوسر را با آب مخلوط کرده و مستقیماً روی پوست خود بمالید.
عسل طبیعی
استفاده از عسل طبیعی روشی راحت و مؤثر برای بهبود علائم روزاسه است. دلیل این امر آن است که عسل به پوست کمک میکند تا رطوبت خود را حفظ کند و از خشکی پوست (که روزاسه را تشدید میکند) جلوگیری مینماید.
در مطالعهای در سال 2015 مشخص شد که نوعی عسل به نام عسل کانوکا تا حد زیادی علائم رزاسه را کنترل میکند. عسل با کیفیت بالا و خام ترجیحاً عسل کانوکا یا مانوکا خریداری کنید و مقدار کمی را مستقیماً روی پوست خود بمالید.
روغن درخت چای
روغن درخت چای به دلیل دارا بودن خاصیت ضد التهابی، برای انواع بیماریهای پوستی مفید است. همچنین میتواند به درمان خارش کمک شایانی نماید. مطالعات زیادی در مورد اثر روغن درخت چای روی روزاسه انجام نشده است. اما شواهد، برای درمان بیماریهای مشابه پوستی، آن را به یک رقیب بزرگ تبدیل کرده است. روغن درخت چای را میتوان در یک روغن حامل رقیق کرد و مستقیماً روی پوست قرار داد.
زردچوبه
زردچوبه یک گیاه معروف ضدالتهاب است. زردچوبه ممکن است برای علائم روزاسه وخیم و ملتهب، توصیه گردد. شما همچنین میتوانید این گیاه را بخورید یا به دلیل فواید بیشماری که برای سلامتی دارد از آن در پخت و پز استفاده نمایید. برخی از کرمها و لوسیونهای حاوی زردچوبه در بازار موجودند. همچنین میتوانید پودر زردچوبه را با آب مخلوط کرده و به صورت پماد روی پوست خود بمالید.
مراجع: