سوء مصرف مواد مخدر میتواند بسیاری از اندامهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال کوکائین (Cocaine) اثر منفی قابل توجهی روی قلب میگذارد. هروئین (Heroin) نیز میتواند به کلیهها آسیب برساند. این آسیبها ممکن است سالها پنهان بمانند. زیرا رصد آنها بدون سیستمهای پیچیده تصویربرداری پزشکی غیرممکن است.
استفاده زیاد و طولانی مدت از مواد مخدر میتواند بر پوست نیز تأثیر بگذارد. پوست بزرگترین اندام بدن است. مواد مخدر شامل طیف گستردهای است. سوء مصرف هر گروه از این مواد در طول یک دوره زمانی میتواند باعث انواع عفونتها، زخمها، التهابات یا حتی پوسیدگی پوست شود. این عوارض ممکن است در اثر هر چهار عامل زیر یا ترکیبی از آنها ایجاد شود:
- ناخالصیهایی که برای قطع مواد مخدر استفاده میشود یا ناخالصیهایی که در مواد خیابانی و تقلبی وجود دارد.
- نحوه استفاده از ماده مخدر (به عنوان مثال، استفاده داخل وریدی)
- خود ماده مخدری که مصرف میشود.
- رفتارهای ناسالم که منجر به مشکلات پوستی میشود، مانند رژیم غذایی نامناسب، عدم خواب کافی و عدم رعایت بهداشت فردی
مصرف مواد مخدر میتواند باعث چروک شدن پوست نیز بشود. استفاده از موادی مانند مت آمفتامین (Methamphetamine) – مت (meth)- و هروئین، جای زخم سوزن و چرک را روی پوست باقی میگذارد. ترس، بیقراری یا احساس خزیدن حشره در پوست باعث میشود که بسیاری از مصرفکنندگان مواد مخدر، صورت یا بازوهای خود را به شکل ناجوری بخراشند. برای برخی از افراد، حتی در صورتی که مصرف مواد مخدر را متوقف کرده باشند این اختلال تا مدتی ادامه پیدا میکند. این بیماری ممکن است نیاز به تغییرات رفتاری و شاید درمان روانپزشکی داشته باشد. هدف این مطلب، توجه ویژه به ضایعات و بیماریهای پوستی معمولی است که ممکن است با سوء مصرف مواد همراه باشد.
تغییرات پوستی در بیماران وابسته به مواد مخدر تزریقی
در سوء مصرف ماده مخدر تزریقی، تظاهرات پوستی بسیار شایع است. کسانی که مت آمفتامین و کوکائین، هروئین یا هرگونه مواد قابل تزریق دیگر استفاده میکنند، در معرض خطر جدی برای ایجاد عفونتهای پوستی هستند. انواع ضایعات پوستی که نشانههای اعتیاد احتمالی به مواد مخدر تزریقی هستند، عبارتند از:
- محو شدن رگها
- هایپرپیگمانتاسیون (hyperpigmentation)
- ورم مداوم به دنبال ترومبوفلبیت (thrombophlebitis)
عوارض عفونی و غیر عفونی نیز ممکن است با تغییرات معمول پوستی همراه باشد، مانند:
- اکتیما (ecthyma) که در عفونتهای ناشی از سودوموناس (Pseudomonas) همراه است.
- زخمهای متعدد ناشی از انفارکتوس آمبولی (embolic infarct)
- واکنشهای حساسیتی به واسطه یک فرایند ایمنی
همچنین امکان ایجاد انواع مختلفی از عوارض جدی در محل تزریق وجود دارد از جمله:
- آبسه
- گانگرن (gangrene)
- نکروز (necrosis)
- فاشیات نکروزان (necrotizing fasciitis) یا نکروزان غلاف (ان اف)
برخی از اثرات پوستی ناشی از مصرف کوکائین، هروئین و متآمفتامین به طور دقیقتر در بخش زیر بررسی میشود.
تأثیر کوکائین روی پوست
کوکائین میتواند بر سیستمهای مختلف بدن تأثیر بگذارد. در واقع این ماده خود پوست و برخی از اندامها و سیستمهای داخلی را که منجر به آسیب پوست میشوند، تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماریها شامل موارد زیر است:
- نکروز یا مرگ سلولهای پوست
- تشکیل بافت فیبری در پوست
- سیاه شدن کف دست، که به آن ” ترک دست ” نیز گفته میشود.
- زخمهای مزمن
- پوسچولوزیس (Pustulosis)- نواحی کوچک و برجستهای از پوست که با چرک پر شده-.
- بیماری هنوخ شوئن لاین یا واسکولیتهنوخ شوئن (Schonlein-Henoch vasculitis)- واسکولیت، عروق خونی را در پوست ملتهب میکند و باعث ایجاد لکههای قرمز میشود. این لکهها ممکن است خونریزی کنند.
- بیماری بوگرگر (Buerger) ، که رگهای اندام را ملتهب میکند. همچنین باعث تورم و قرمز شدن آنها میشود.
- اریتم بولوس مولتی فرم (Bullous erythema multiforme)، که باعث ایجاد فوران روی پوست میشود.
از طرفی مشخص شده که کوکائین با مواد مختلفی تولید میشود. برخی از این مواد میتوانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. تقریباً 80-65 درصد از کوکائین فروخته شده در انگلستان و ایالات متحده با یک عامل کرمزدایی برای دامها به نام لوامیزول (levamisole) ساخته شده است. لوامیزول به مدت طولانی بلعیده میشود. از این رو در سطوح بدن مصرفکنندگان سنگین کوکائین، قرار میگیرند. پس از آن باعث ایجاد زخمهای پوستی و حتی پوسیدگی پوست میشود. لوامیزول همچنین باعث کاهش گلبولهای سفید خون که با عفونت مبارزه میکنند، میشود. بنابراین از این طریق مصرفکنندگان کوکائین در برابر عفونت آسیبپذیر میشوند.
مشکلات پوستی ناشی از مصرف هروئین
سالها طول میکشد تا تأثیر واقعی کوکائین بر پوست و سلامت مصرفکنندگان آن، مشخص شود. بیشترین تأثیر استفاده از هروئین روی پوست در افرادی است که به جای دود کردن یا کشیدن، آن را تزریق میکنند. نفوذ مکرر به پوست در هنگام جستجوی ورید میتواند منجر به اسکلروز وریدی (venous sclerosis) شود. این بیماری پوستی در واقع همان زخم وریدها است که به عنوان “علائم رد” (track marks) نیز شناخته میشود. اسکلروز وریدی همچنین میتواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات دیگر از جمله عفونتهای پوستی، آبسه و سلولیت (cellulite) شود. ضایعات نکروزهکننده پوستی همچنین در مصرفکنندگانی که هروئین را به صورت زیرجلدی تزریق کردهاند، مشاهده شده است. این ضایعات به “پوسته پوسته شدن” معروف است. پوستهپوسته شدن منجر به آسیب بافتی میشود. همچنین به باکتریها اجازه نفوذ به پوست را میدهد. علاوه بر آن میتواند پوست را تحریک کند.
افرادی که از هروئین به این روش استفاده میکنند، پنج برابر بیشتر در معرض آبسه یا سلولیت هستند. هروئین میزان رطوبت اپیدرم را نیز کاهش میدهد. از طرفی باعث خشکی و خارش پوست میشود که اغلب به دلیل عوامل برشدهنده است. یکی دیگر از اثرات پوستی رایج برای مصرفکنندگان هروئین، بثورات خارشدار مانند کهیر است. این بثورات در اثر تخریب سلولها و انتشار هیستامین (histamines) ایجاد میشود. خارش شدید نیز بلافاصله پس از تزریق دارو اتفاق میافتد. این وضعیت میتواند چند روز طول بکشد.
مت آمفتامین و پوست
مت آمفتامین یک ماده مخدر ارزان قیمت و محبوب در بین مصرفکنندگان مواد مخدر است. به طور خاص، بیماریهای دهان و دندان از عوارضی هستند که اغلب با سوء مصرف مت آمفتامین ایجاد میشود. علاوه بر بسیاری از این اثرات منفی، مصرفکنندگان این ماده مخدر ممکن است از زخمهای پوستی رنج ببرند. این زخمها اغلب به دلیل خارش پوست توسط خود مصرفکننده ایجاد میشود. بسیاری از این افراد احساس میکنند که حشرات، زیر و یا روی پوست آنها میخزند. در نتیجه، آنها به طور مکرر پوست خود را میخارانند. به این وضعیت پوستی، پارازیتوز (parasitosis) یا “کنههای مت” میگویند. همچنین برخی از همین افراد از خشکی پوست و عفونتهای پوستی رنج میبرند.
تشخیص وابستگی به مواد مخدر
همانطور که در بخش قبل ذکر شد، سوء مصرف مواد مخدر با انواع مختلفی از تغییرات پوستی همراه است. همانطور که گفته شد، به طور کلی علائم پوستی سوء مصرف مواد مخدر شامل گرانولومهای پوستی، زخمها و عفونتهای مکرر است.
با آگاهی از این نشانگرهای پوستی سوء مصرف مواد مخدر، متخصصان پوست اغلب میتوانند این اعتیاد به مواد مخدر را تشخیص دهند. پس از تشخیص پزشک و با مداخله زودهنگام، نتیجه بالینی بهتری برای این بیماران و خانوادههای آنها به دست خواهد آمد. در واقع متخصصین پوست معمولاً در درمان بیماران وابسته به مواد مخدر دخالتی ندارند؛ اما میتوانند با آگاهی از علائم اولیه پوستی و پس از حذف چندین عامل اتیولوژیک (etiological)، سوء مصرفکنندگان مواد مخدر را به سرعت تشخیص دهند. به طوری که این امر به درمان بهتر و سریعتر از طریق متخصصان مربوطه منجر میشود. بنابراین آگاهی از علائم و نشانههای معمولی پوست مصرف کنندگان مواد مخدر از اهمیت ویژهای برای متخصصان پوست برخوردار است.
منابع:
- Skin alterations due to illegal drug abuse, Bianca Fink, Michael Landthaler, Christian Hafner, 25 May 2011.
- Skin changes in drug-dependent patients, H Rasokat 1 , 1990 Apr;65(4):351-4, 357.
- dualdiagnosis.org
- americanaddictioncenters.org
- The effects of alcohol and drug abuse on the skin, Stephanie W.LiuMDMary H.LienMDNeil AlanFenskeMD, Volume 28, Issue 4, July–August 2010, Pages 391-39