اگزمای لب و خارش لب از مشکلات پوستی لب به شمار میروند. به طور کلی اگزما گروهی از بیماریهای پوستی است که باعث خارش، ترکخوردگی پوست و تاولهای دردناک میشود. افراد مبتلا به اگزما معمولاً دورههایی از شعلهورشدن بیماری را تجربه میکنند. دورههای بهبودی نیز در طول زندگی آنها متناوب است. در مقاله پیش رو ابتدا قرار است به طور اختصاصی به بیماری پوستی اگزمای لب پرداخته شود. سپس موارد زیر مورد بررسی قرار میگیرد:
- انواع اگزمای لب
- دلایل اگزمای لب
- علائم اگزمای لب
- نحوه تشخیص اگزمای لب
- راه درمان اگزمای لب (پماد برای اگزمای لب و داروی اگزمای لب)
- درمان خانگی اگزمای لب
در بخش بعد مقاله نیز مشکل رایج خارش لب مطرح میشود. خارش لب میتواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در هر فردی شود. بهویژه زمانی که خشکی و ترکخوردگی نیز همراه با آن رخ دهد. در مطلب پیش رو، موارد زیر مربوط به خارش لب به طور مختصر بیان میشود:
- علت خارش لب
- درمان خارش لب
- درمان خانگی خارش لب
- نحوه تشخیص و جلوگیری از خارش لب
اگزمای لب چیست؟
اگزمای لب (Eczema on the lips) باعث قرمزی، خشکی و پوستهپوسته شدن لبها میشود. نام دیگر این بیماری، درماتیت لب یا چیلیت اگزماتوز (eczematous cheilitis) است. عوامل ژنتیکی ممکن است باعث اگزمای لب شوند. موارد دیگر ناشی از عوامل محیطی مانند مواد تحریککننده در محصولات لب است. این مقاله به انواع اگزمای لب و همچنین بررسی علل، علائم و درمان اگزمای لب میپردازد.
انواع اگزمای لب
اگزمای لب انواع مختلفی دارد، از جمله:
- چیلیت یا شیلیت تماسی تحریککننده (Irritant contact cheilitis): این نوع اگزما به دلیل تحریک خارجی مانند لیسزدن لب، لوازم آرایشی و سایر عوامل محیطی رخ میدهد.
- چیلیت یا کیلیت تماسی آلرژیک (Allergic contact cheilitis): یک واکنش آلرژیک به محصولات لب، مواد دندانپزشکی، خمیردندان یا دارو است.
- چیلیت یا شیلیت زاویهای (Angular cheilitis): این نوع چیلیت به دلیل عفونت با باکتری یا قارچ مانند کاندیدا ایجاد میشود. لیسزدن لب، دندان مصنوعی، بریس یا عوامل دیگر باعث تجمع بزاق در گوشههای دهان میشود. این امر ممکن است باعث ابتلای فرد به چیلیت زاویهای شود. اختلال پوستی مورد نظر، در بین افراد مبتلا به دیابت شایع است.
علائم اگزمای لب
علائم اگزمای لب میتواند در یک یا هر دو قسمت لب ظاهر شود. این علائم همچنین میتوانند روی پوست داخل دهان و اطراف آن نیز تأثیرگذار باشند. نشانههای اگزما روی لب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- راش روی لب یا اطراف آن
- خشکی یا پوستهپوسته شدن
- پوست شکافتهشده
- خارش
- سوزش
- درد
- التهاب
توجه داشته باشید که اگزمای لب با خشکی لب تفاوت دارد. افراد مبتلا به اگزمای لب ممکن است لبهای خشکی داشته باشند. اما لبهای آنها معمولاً به شدت ترکخورده است. همچنین ممکن است دارای لبهای ملتهب و پوستهپوسته باشند.
پوشانه جوانساز پوست نیلای
به روزترین و کمخطرترین روش جوانسازی پوست
سفارش ماسک نوری نیلای
محرک های اگزمای لب
عوامل مختلفی میتوانند باعث ایجاد اگزمای لب شوند. یادداشتکردن زمان بروز علائم توسط فرد ممکن است به مشخصشدن محرکهای این بیماری کمک کند. محرکهای رایج عبارتند از:
- برخی از محصولهای لب، مانند مواد شیمیایی خاص در رژ لب و چاپستیک (برق لب یا بالم لب)
- عطرها، صابونها، پاککنندههای خانگی و پارچهها
- خشکی پوست که آب و هوای سرد و خشک میتواند آن را تشدید کند.
- غذاهای خاص
- دود سیگار
- گرده
- عفونتهای تنفسی
- استرس و فشار
- تعریق
- بروز تغییراتی در سطوح هورمونی
دلایل اگزمای لب و عوامل خطر اگزمای لب
افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک ممکن است علائم اگزما را روی لب یا اطراف آن تجربه کنند. همچنین اگزمای لب اغلب به دنبال تماس با موادی که باعث تحریک یا واکنش آلرژیک میشود، بروز میکند. اگزما به طور کلی یک بیماری مسری نیست. اما شیلیت زاویهای به دلیل عامل عفونت، مسری است.
افرادی که دارای علائم اگزما روی پوست خود هستند، جهت تشخیص و درمان باید با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنند. این متخصصان میتوانند به شناسایی آلرژنهای احتمالی کمک کنند. به طور کلی عوامل خطر اگزما روی لب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سابقه خانوادگی اگزما یا آلرژی
- استرس و تنش
- شغل یا فعالیتهایی که با مواد تحریککننده سر وکار دارند.
- استفاده از محصولات جدید مربوط به دهان، مانند رژ لب یا خمیردندان
- حساسیت به آب و هوای سرد یا گرم
- ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا
- ایجاد تغییراتی در سطح هورمونها، به ویژه در زنان
تشخیص اگزمای لب
برای تشخیص اگزما روی لب، پزشک باید فرد دارای علائم را معاینه کند. پزشک در این مواقع معمولاً معاینه پوست را انجام میدهد. در برخی موارد نیز ممکن است بیوپسی پوست را توصیه کند. پزشکان باید این کار را در زمان ویزیت اولیه بیمار انجام دهند. بیوپسی پوست یک روش ساده و سریع است. در طی این روش پزشک مقدار کمی از پوست را بیحس کرده و برمیدارد. تجزیه و تحلیل این نمونه میتواند وجود اگزما و نوع آن را تأیید کند. پزشک همچنین ممکن است از فرد در مورد تغذیه اخیر خود و مدتزمان علائم سؤالهایی بپرسد.
درمان اگزمای لب
گزینههای درمانی اگزما روی لب شامل موارد زیر است:
- کرمهای دارویی، از جمله کورتیکواستروئیدها (corticosteroids)
- مرطوبکننده منظم
- بالم لب
- کرمهای ضدقارچ برای درمان کیلیت زاویهای
درمان خانگی اگزمای لب
انجمن ملی اگزما، به طور کلی درمانهای طبیعی زیر را برای تسکین علائم اگزما توصیه میکند:
- روغن نارگیل
- روغن تخمه آفتابگردان
- ویتامین دی
- پروبیوتیکها (probiotics)
- طب سوزنی
- طب فشاری
- هیپنوتیزم (hypnosis)
- سرکه سیب (سرکه سیب ممکن است باعث سوزش پوست شود. بنابراین در اولین استفاده باید حساسیت پوست خود را با مقدار کمی از آن آزمایش کنید.)
این درمانها ممکن است برای تسکین علائم اگزما مؤثر باشند. اما یک روش درمانی یا پیشگیرانه نیستند. در برخی موارد، میتوان از ترکیبی از درمانهای طبیعی استفاده کرد. همیشه بهتر است قبل از استفاده از هر محصول جدید با یک پزشک مشورت کنید. همچنین یک پچ تست پوستی انجام دهید. با این کار از تحریک بیشتر پوست جلوگیری خواهید کرد. در صورت نیاز به استفاده موضعی داروهای خانگی روی لب نیز از خوراکی بودن آن اطمینان حاصل کنید.
جلوگیری از علائم اگزمای لب
بهترین راه برای جلوگیری از علائم اگزما، شناسایی هر گونه علت و محرک و اجتناب از آنها در صورت امکان است. یک متخصص آلرژی میتواند آلرژیهای احتمالی را شناسایی کند (آلرژیهایی که ممکن است علت اصلی اگزما باشند). یک پزشک نیز میتواند در مورد اقدامات پیشگیرانه و گزینههای درمانی توصیههایی ارائه دهد. از طرفی خود افراد میتوانند اقدامهای خاص زیر را برای به حداقل رساندن خطر اگزمای لب انجام دهند:
- شناسایی آلرژیها و اجتناب از آلرژنها (این موارد ممکن است شامل لوازم آرایشی یا غذا باشند.)
- انجام پچتست پوست قبل از استفاده از هر محصول موضعی جدید
- رویآوردن به محصولات طبیعی دارای مواد شیمیایی و عطر کمتر
- تمرین تکنیکهای مدیریت استرس (زیرا استرس یک محرک رایج برای اگزما است.)
- اجتناب از دود سیگار
- از بین بردن باکتریها از پوست با شستن مرتب دستها و صورت
- درمان مشکلات سلامتی زمینهای
- پیروی از توصیههای پزشک یا متخصص پوست
سوالات متداول در مورد اگزمای لب
* اگزمای لب چگونه گسترش پیدا میکند؟
اگزما مسری نیست. بنابراین از فردی به فرد دیگر سرایت پیدا نمیکند. اما میتواند روی بدن پخش شود. چگونگی این اتفاق بستگی به نوع اگزما دارد. به عنوان مثال، درماتیت تماسی در صورت تماس منبع تحریک با سایر اعضای بدن گسترش پیدا میکند. گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که اگزما در حال گسترش است. اما در واقع به طور مستقل در بسیاری از نقاط مختلف بدن ایجاد شده است.
* مدت زمان بهبود اگزمای لب چقدر است؟
عوامل مختلفی میتوانند بر مدتزمان بهبودی اگزمای لب تأثیر بگذارند. شدت اگزما و روش درمانی مورد استفاده، از جمله این عوامل هستند. هیچ درمانی برای اگزما وجود ندارد. اما فرد میتواند آن را تحت کنترل داشته باشد. در صورت امکان، بهتر است با یک متخصص پوست مشورت کنید. متخصص مربوطه میتواند برنامه درمانی را برای بیمار تعیین کند.
* کدام بیماریها دارای علائمی مشابه با اگزمای لب هستند؟
افراد ممکن است علائم سایر بیماریها را با اگزما اشتباه بگیرند. به عنوان مثال، بیماریهای زیر میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند:
- تبخال
- زخمهای شانکر
- لبهای خشکیده و ترکخورده
- جوش
در این زمینه پزشک میتواند تشخیص دقیقی ارائه دهد. سپس درمانهای مؤثر را به فرد توصیه کند.
آنچه باید در مورد خارش لب بدانید
خشکی، درد یا خارش لب یک اتفاق رایج است. هر فردی میتواند آن را با درمانهای بدون نسخه در خانه برطرف کند. خارش لب علل مختلفی دارد. از طرفی معمولاً با آب و هوای سرد یا گرم ارتباط دارد. همچنین ممکن است به عنوان نشانهای از آلرژیهای فصلی یا تماسی ظاهر شود. در موارد نادر نیز فرد به دلیل یک بیماری زمینهای، خارش لب را تجربه میکند. در این شرایط، فرد ممکن است نیاز به درمان توسط پزشک داشته باشد. در این مقاله به بررسی علل خارش لب، روشهای درمان و پیشگیری از آن پرداخته میشود.
علت خارش لب
خارش لبها دلایل مختلفی دارد، از جمله:
- کیلیت یا لبهای ترکخورده
- ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes simplex)
- برفک دهان
کیلیت، عامل خارش لب
کیلیت، نوعی التهاب حاد یا مزمن لب است. انواع کیلیت عبارت است از:
- کیلیت سیمپلکس (Cheilitis simplex)
- کیلیت تماسی آلرژیک (Allergic contact cheilitis)
- کیلیت مرتبط با دارو (Drug-related cheilitis)
- کیلیت عفونی (Infectious cheilitis)
کیلیت سیمپلکس و خارش لب
شیلیت سیمپلکس یا لبهای شدیداً ترکخورده به دلایل زیادی رخ میدهد، از جمله:
- هوای سرد
- قرارگیری در معرض نور خورشید
- کاهش رطوبت هوا
- لیسزدن معمولی لبها
علائم رایج ترک لبها شامل خشکی، ترکخوردن و خارش است. فرد میتواند با انجام کارهای زیر، ترکخوردگی لب را درمان کند:
- به حداقل رساندن قرارگیری در معرض آب و هوای شدید
- استفاده از بالم یا پماد لب
ارتباط کیلیت تماسی آلرژیک با خارش لب
همانطور که گفته شد این بیماری یک نوع درماتیت تماسی آلرژیک است که لبها را درگیر میکند. همچنین مشابه سایر واکنشهای آلرژیک پوستی است. تماس برخی از مواد با لبها ممکن است باعث تورم، قرمزی و خارش شود. موادی که ممکن است باعث ایجاد کیلیت تماسی آلرژیک شوند عبارتند از:
- لوازم آرایشی لب
- خمیردندان
- دهانشویه
- ضدآفتاب
- داروها
برخی از افراد به این شکل از بیماری «شیلیت رژلب» (lipstick cheilitis) میگویند. زیرا مواد تشکیلدهنده رژلبها میتواند به عنوان محرک عمل کند. کیلیت تماسی آلرژیک را معمولاً میتوان با کورتیکواستروئیدهای (corticosteroids) موضعی یا نرمکنندهها درمان کرد.
کیلیت مرتبط با دارو عاملی برای خارش لب
گاهیاوقات مصرف برخی از داروها باعث ایجاد ضایعههایی در اطراف لب میشود. به این اختلال پوستی، کیلیت مربوط به دارو میگویند. طبق نظر محققان، داروهای زیر به احتمال زیاد باعث ایجاد این بیماری میشوند:
- رتینوئیدها (retinoids)
- آنتیبیوتیکهای موضعی
- بیحسکنندههای موضعی
- محصولات مراقبت از لب
در واقع واکنش آلرژیک به دارو یا رتینوئید در برخی افراد باعث خشکی، ترکخوردن لبها و احساس خارش میشود. موارد زیر میتواند به تسکین شیلیت مرتبط با دارو کمک کند:
- تعویض داروها
- استفاده از یک مرطوبکننده متفاوت برای لب
ارتباط کیلیت عفونی با خارش لب
التهاب لبها به دلیل عفونت، کیلیت عفونی نامیده میشود. چندین علت بالقوه برای ایجاد کیلیت عفونی وجود دارد، از جمله:
- عفونتها
- HIV یا سایر بیماریهای سرکوبکننده سیستم ایمنی
- کمبودهای تغذیهای
درمان کیلیت عفونی شامل درمان بیماری زمینهای است. علاوه بر این پزشک ممکن است علائم بیماری را با استفاده از پمادها و کرمهای زیر کاهش دهد:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- آنتیبیوتیک ها
- داروهای ضدقارچ
- ضدعفونیکنندهها
ویروس هرپس سیمپلکس عامل خارش لب
هرپس سیمپلکس یک عفونت مقاربتی (sexually transmitted infection or STI) ناشی از یک ویروس است. این نوع عفونت باعث ایجاد تاولهای دردناک، قرمز یا تغییر رنگ یافته در قسمت بیرونی لبها میشود. همچنین ممکن است بر اندام تناسلی فرد تأثیر بگذارد. هرپس در ابتدا امکان دارد علائم شدید شبیه آنفولانزا همراه با زخمهای دردناک روی لبها ایجاد کند. اما دورههای بعدی ممکن است شدت کمتری داشته باشند. به گونهای که علائم عمدتاً شامل تاول تبخالی هستند.
هیچ درمانی برای هرپس وجود ندارد. در نتیجه باید روی پیشگیری از شعلهورشدن بیماری و همچنین کاهش علائم در هنگام وقوع تمرکز شود. داروهای ضدویروسی خوراکی نیز ممکن است به جلوگیری از بازگشت علائم کمک کنند.
ارتباط برفک دهان و خارش لب
برفک، رشد بیش از حد قارچ کاندیدا است. کاندیدا روی پوست و اطراف غشاهای مخاطی زندگی میکند. این قارچ معمولاً هیچ مشکلی برای سلامتی ایجاد نمیکند. اما در صورت ایجاد عدم تعادل، کاندیدا میتواند خارج از کنترل رشد کند. در نتیجه باعث ایجاد لکههای سفید خارشدار و دردناک در دهان و ترکخوردگی در گوشههای لب شود. در این موارد پزشک ممکن است یک داروی ضدقارچ را برای درمان برفک دهان توصیه کند.
در صورت خارش لب چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
هر فردی اغلب میتواند لبهای خود را با پماد یا بالم لب OTC (بدون نسخه) درمان کند. اما در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کند:
- در صورت تشدید خارش، فرد باید با یک پزشک در مورد راههای درمان خشکی و خارش لب مشورت کند.
- روی لبهای فرد راش ایجاد شود.
- احتمال بروز خارش پس از مصرف یک دارو.
- فرد علائم دیگری را در کنار خارش لبها تجربه کند. در واقع ممکن است یک بیماری زمینهای باعث خارش شده باشد.
تشخیص علت خارش لب
در صورت مراجعه فردی با خارش لب، پزشک ابتدا لب بیمار را معاینه میکند. همچنین در مورد علائم دیگر سؤال میکند. در صورت عدم اطمینان پزشک از علت خارش، ممکن است از هر زخمی نمونهبرداری شود.
در مواقعی پزشک احتمال میدهد که یک بیماری زمینهای باعث خارش لبهای فرد شده باشد. در نتیجه ممکن است به آزمایشهای اضافی نیاز باشد. گاهیاوقات، آزمایش خون نیز به پزشک در تشخیص کمک میکند.
جلوگیری از خارش لب
فرد میتواند از برخی موارد خشکی و خارش لب جلوگیری کند. طبق نظر انجمن آکادمی پوست آمریکا، برخی از اقدامات در این راستا عبارتند از:
- تمیز نگهداشتن دهان
- اجتناب از قرارگرفتن در معرض آفتاب، باد و دمای شدید
- اجتناب از لیسزدن لبها
- استفاده از بالم لب یا پماد مرطوبکننده
- درمان بیماریهای زمینهای برای جلوگیری از تشدید خارش
- اجتناب از داروها یا سایر موادی که باعث خارش میشوند.
نوبت شما
هدف ما از انتشار این مقاله، کمک به سلامت شماست. پس، نظرها و پیشنهادهای خود را بنویسید و ما را در رسیدن به این هدف یاری کنید. میتوانید سؤالهای خود را نیز درباره “اگزمای لب و خارش لب” در همین قسمت بیان کنید تا متخصصان ما به آن پاسخ دهند.
مراجع: