بیماری های لب و دهان (بخش اول)

خانه » بلاگ » پوست » بیماری های لب و دهان (بخش اول)

بیماری های پوستی لب و دهان

دهان و لب‌ها معمولاً قسمت‌های بسیار مرطوبی هستند. در نتیجه بروز بیماری‌های لب و دهان و زخم‌ های لب و دهان امری طبیعی است. در واقع برخی از بیماری‌ های دهانی منجر به مشکلات پوستی لب می‌شوند. موارد زیر از جمله این بیماری‌ها هستند:

لکه‌های فوردایس (Fordyce spots)
لکوپلاکیای دهانی (oral leukoplakia)
آفت دهان یا زخم شانکر (canker sore)
لیکن پلان دهانی (Oral lichen planus)

در این مقاله قرار است به دو اختلال لکه‌های فوردایس و لکوپلاکیای دهانی، علائم آن‌ها روی لب و درمان بیماری های لب پرداخته شود.

لکه های فوردایس لب چیست؟

لکه‌های فوردایس، برآمدگی‌های زرد مایل به سفید هستند. این لکه‌ها در اطراف (قسمت بیرونی) لب‌ها یا روی گونه‌ها ایجاد می‌شوند. در موارد نادر نیز روی آلت تناسلی یا کیسه بیضه مردان و یا روی لب‌های زنان ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها، گرانول‌های فوردایس (Fordyce granules) یا غدد فوردایس (Fordyce glands) نیز نامیده می‌شوند.

پوشانه جوانساز پوست نیلای

به روزترین و کم‌خطرترین روش جوانسازی پوست

سفارش ماسک نوری نیلای

پوست جوان و شاداب دیگر یک خاطره نیست

خرید نیلای

لکه‌های فوردایس در واقع غدد بزرگ‌شده چربی هستند. آن‌ها کاملاً طبیعی، بی‌ضرر و بدون درد هستند. بر اساس یک گزارش موردی در سال 2015، غدد فوردایس در 70 تا 80 درصد بزرگسالان رخ می‌دهد. غدد چربی، غدد سباسه (sebaceous) نیز نامیده می‌شوند. این غدد معمولاً با فولیکول‌های مو مرتبط هستند. لکه‌های فوردایس روی پوست بدون مو ظاهر می‌شوند. آن‌ها معمولاً به صورت برجستگی‌های منزوی یا پراکنده ایجاد می‌شوند. اما گاهی‌اوقات با هم یک خوشه تشکیل می‌دهند.

علت ایجاد لکه های فوردایس چیست؟

لکه‌های فوردایس بخشی طبیعی از آناتومی بدن هستند. در واقع آن‌ها در بدو تولد در بدن وجود دارند. اما معمولاً تا زمان بلوغ قابل توجه نیستند. در زمان بلوغ، تغییرات هورمونی باعث بزرگ‌شدن غدد می‌شود.

لکه های فوردایس چگونه تشخیص داده می شوند؟

پزشک معمولاً می‌تواند لکه‌های فوردایس را تنها با ظاهرشان تشخیص دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است بیوپسی نیز انجام دهد. در این روش، نمونه‌ای از بافت را از ناحیه آسیب‌دیده خارج می‌کنند. سپس آن را با استفاده از میکروسکوپ بررسی خواهند کرد.

درمان لکه های فوردایس روی لب

لکه‌های فوردایس معمولاً نیازی به درمان ندارند. اما برخی افراد به دلایل زیبایی تصمیم به از بین بردن این لکه‌ها می‌گیرند. در این موارد، راه‌حل‌هایی در دسترس است. در اینجا برخی از گزینه‌های درمانی بررسی می‌شود:

جراحی میکروپانچ (use micro-punch surgery)
درمان‌های لیزری
درمان‌های موضعی

سایر درمان‌ها شامل الکترودسیکیشن یا کوتریزاسیون (electrodessication/cauterization) هستند.

جراحی میکرو پانچ لکه های فوردایس

گاهی‌اوقات پزشک، جراحی میکروپانچ را برای برداشتن سریع و مؤثر چندین لکه فوردایس از صورت یا ناحیه تناسلی بیمار انتخاب می‌کند. قبل از انجام این روش، از بی‌حسی موضعی برای کاهش درد استفاده می‌شود. سپس از یک دستگاه قلم‌مانند کوچک برای ضربه‌زدن به پوست و برداشتن بافت‌های ناخواسته استفاده می‌کنند. در این روش جای زخم باقی نمی‌ماند و افراد تا یک سال پس از جراحی، هیچ نشانه‌ای از عود لکه‌های فوردایس نخواهند داشت.

درمان های لیزری لکه های فوردایس

در برخی موارد پزشک از درمان‌های لیزر دی‌اکسید‌کربن برای از بین بردن لکه‌های Fordyce استفاده می‌کند. این نوع لیزر‌درمانی ممکن است اسکار باقی بگذارد. اما لیزرهای رنگی پالسی، معمولاً جای زخم کمتری ایجاد می‌کنند. در هر دو لیزر از یک پرتو نور متمرکز استفاده می‌شود. اما طول‌موج‌های آن‌ها متفاوت است. درمان با لیزر رنگی پالسی هزینه بیشتری دارد.

درمان های موضعی لکه های فوردایس (پماد برای لکه های فوردایس لب)

درمان‌های موضعی برای کوچک‌کردن یا از بین بردن لکه‌های فوردایس شامل موارد زیر است:

بی‌کلراستیک اسید (bichloracetic acid)
ترتینوئین موضعی (topical tretinoin) -آویتا، رتین-آ (Avita, Retin-A) –
ایزوترتینوئین خوراکی (oral isotretinoin) –سوترت (Sotret)، کلاراویس (Claravis)-

گاهی‌اوقات پزشک، ترکیب این درمان‌های موضعی را با لیزردرمانی توصیه می‌کند. این درمان‌ها ممکن است عوارض جانبی مانند التهاب و سوزش ایجاد کنند.

بیماری لوکوپلاکیا چیست؟

لکوپلاکیا در قسمت‌های دارای بافت مخاطی از بدن مانند دهان، رخ می‌دهد. لکوپلاکی دهان (Leukoplakia) به صوررت لکه‌های غیرعادی روی سطح زبان، مخاط دهان و یا لب‌ها ظاهر می‌شود. این بیماری معمولاً در افراد مسن دیده می‌شود. سیگار‌کشیدن شایع‌ترین علت لکوپلاکیای دهانی است. سایر محرک‌ها نیز می‌توانند باعث این اختلال شوند.

لکوپلاکی خفیف معمولاً بی‌ضرر است. همچنین اغلب خودبه‌خود از بین می‌رود. در برخی موارد جدی‌تر، ضایعه لکوپلاکیا ممکن است سرطانی شود. در نتیجه باید به سرعت درمان شود. مراقبت‌های منظم از دندان می‌تواند به جلوگیری از عود این بیماری کمک کند.

علائم بیماری لکوپلاکیا دهان چیست؟

لکوپلاکی دهان با لکه‌های ضخیم، سفید یا خاکستری روی قسمت‌های زیر از بدن مشخص می‌شود:

لثه‌ها
قسمت داخلی گونه‌ها
زیر یا روی زبان
روی لب‌ها

این لکه‌ها می توانند از نظر ظاهری متفاوت باشند. همچنین ممکن است دارای ویژگی‌های زیر باشند:

سطح ضخیم، زبر و برجسته
مودار یا کرکی (لکوپلاکی مودار)
لکه‌های قرمز (نادر)

قرمزبودن لکه‌ها ممکن است نشانه سرطان باشد. بنابراین در این موارد فوراً به پزشک مراجعه کنید. گاهی‌اوقات ضایعه‌های لکوپلاکیا چندین هفته طول می‌کشد تا ایجاد شوند. آن‌ها به ندرت دردناک هستند.

علل لکوپلاکی چیست؟

علت دقیق لکوپلاکیا ناشناخته است. اما بروز این بیماری در درجه اول به مصرف تنباکو مرتبط است. در واقع جویدن تنباکو می‌تواند باعث لکوپلاکیا شود. سیگارکشیدن نیز شایع‌ترین علت اختلال مورد نظر است. علل دیگر عبارتند از:

آسیب به قسمت داخلی گونه‌ها مانند گازگرفتن
دندان‌های خشن و ناهموار
پروتزهای مصنوعی، به خصوص اگر به درستی نصب نشده باشند.
بیماری‌های التهابی بدن
مصرف طولانی‌مدت الکل

طبق برخی از تحقیقات ممکن است بین لکوپلاکیا و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV or human papilloma virus) نیز ارتباطی وجود داشته باشد. اما شواهد کافی برای تأیید این ارتباط وجود ندارد.

لکوپلاکیای مودار

ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr virus or EBV) عامل اصلی لکوپلاکی مودار است. در صورت ابتلا به EBV، این ویروس برای همیشه در بدن باقی می‌ماند. EBV معمولاً غیرفعال است. اما می‌تواند در هر زمانی باعث ایجاد لکه‌های لکوپلاکی مودار شود. این ویروس بیشتر در افراد مبتلا به HIV یا سایر مشکلات ایمنی بروز می‌کند.

لکوپلاکیا چگونه تشخیص داده می شود؟

لکوپلاکیا معمولاً با معاینه دهانی تشخیص داده می‌شود. این بیماری ممکن است با برفک دهان اشتباه گرفته شود. برفک یک عفونت قارچی دهان است. لکه‌های برفک معمولاً نرم‌تر از لکه‌های لکوپلاکیا هستند. از طرفی ممکن است راحت‌تر خونریزی کنند. لکه‌های لکوپلاکیا، بر خلاف برفک دهان، قابل پاک‌شدن نیستند.

برای تأیید علت لکه‌های بیمار، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های دیگری باشد. این آزمایش‌ها در انتخاب نوع درمان به پزشک کمک می‌کند. به طوری که درمان پیشنهادی ممکن است از ایجاد لکه‌های بعدی جلوگیری کند.

در صورت مشکوک‌بودن یک لکه، پزشک بیوپسی انجام می‌دهد. برای انجام بیوپسی، یک تکه کوچک بافت را برای تشخیص برای پاتولوژیست (pathologist) می‌فرستند. پاتولوژیست سلول‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی را بررسی می‌کند.

درمان بیماری لوکوپلاکیا

بیشتر پچ‌های لکوپلاکیا خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کنند. در نتیجه نیازی به درمان ندارند. البته از استعمال هرگونه محرکی مانند تنباکو باید اجتناب شود. در صورت نیاز به درمان این لکه‌ها، گزینه‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

در برخی موارد لکوپلاکیا مربوط به تحریک ناشی از یک مشکل دندانی است. در این صورت دندانپزشک ممکن است بتواند این مشکل را برطرف کند.
در صورت مثبت‌بودن بیوپسی از نظر سرطان دهان، لکه باید فوراً برداشته شود. این امر می‌تواند به جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی کمک کند.
لکه‌های لکوپلاکیا را می‌توان با استفاده از لیزردرمانی، اسکالپل (scalpel)-چاقوی جراحی- و یا روش انجماد برداشت.
لکوپلاکی مودار به احتمال زیاد منجر به سرطان دهان نمی‌شود. این نوع لکه‌ها معمولاً نیازی به برداشتن ندارد. در این موارد پزشک ممکن است داروهای ضدویروسی را برای جلوگیری از رشد لکه‌ها تجویز کند. از پمادهای موضعی حاوی رتینوئیک اسید (retinoic acid) نیز می‌توان برای کاهش اندازه پچ استفاده کرد.

نوبت شما

هدف ما از انتشار این مقاله، کمک به سلامت شماست. پس، نظرات و پیشنهادهای خود را بنویسید و ما را در رسیدن به این هدف یاری کنید. می‌توانید سؤال‌های خود را نیز درباره “لکه‌‌های فوردایس و لکوپلاکیا” در همین قسمت بیان کنید تا متخصصان ما به آن پاسخ دهند.