پاکیزگی عمومی پوست در اسلام
توجه پیامبر (ص) به نظافت بدن از تأکید ایشان بر غسل مناسکی و وضو آشکار میشود. در وضو برخی از اعضاى بدن از جمله صورت و دستها با آب پاك شسته میشود. مسلمانان پنج بار در روز قبل از هر نماز وضو میگیرند. غسل نیز عبارت است از شستشوی کامل بدن در موارد خاص. وضو گرفتن و غسل مانند اعمال دیگری که در اسلام به آنها توصیه شده، برای بدن فواید پزشکی زیادی دارد. از جمله آنها میتوان به فواید پوستی اشاره کرد. در ادامه به تاثیرات وضو و غسل روی پوست بدن پرداخته میشود.
فواید وضو گرفتن برای پوست
امر وضو اثرات مثبتی روی پوست انسان دارد. بهتر است هر نمازگزاری از این فواید آگاه باشد. فواید وضو برای پوست بدن به طور خلاصه در این بخش بیان میشود:
- وضو گرفتن، بینی را از میکروبها، گرد و غبار و آلودگیهای مربوطه پاک میکند. طبق تخمینهای زده شده، حدود 1000-500 گونه باکتری روی پوست زندگی میکنند. با انجام وضو میتوان میکروبهای بالقوه بیماریزای روی پوست را شست.
- شستشوی منظم پوست به تمیز و سالم نگه داشتن پوست کمک میکند. این امر به ویژه در مورد پوستهای مستعد آکنه مفید است. زیرا از بین بردن چربی اضافی و کثیفی، به جلوگیری از مسدود شدن منافذ کمک میکند.
- وضو از سرطان پوست پیشگیری میکند. امروزه آمارهای مربوط به سلامت انسان، نشان از افزایش سرطان پوست دارد. سرطان پوست بیشتر ساکنان غرب، به ویژه ایالات متحده و استرالیا را مورد حمله قرار داده است. علت ایجاد سرطان پوست، بیشتر به دلیل تأثیر مواد شیمیایی بر روی سطح پوست است. اشعه ماوراء بنفش نیز میتواند باعث سرطان پوست شود.
اعضای بدنی که به دستور خداوند باید هنگام وضو خوب شسته شوند، به شدت در معرض آلودگی میکروبها هستند. از این رو، وضو گرفتن منظم، گرد و غبار و سایر مواد خطرناک سطح پوست را از بین میبرد. علاوه بر این، تأثیر زیادی بر سلامت پوست داخلی خواهد داشت. یکی از راههای پیشگیری از بروز سرطان پوست، از بین بردن بقایای مواد شیمیایی روی سطح پوست با شستشوی مکرر مانند وضو است. با این کار اثر مواد شیمیایی بر روی پوست به حداقل میرسد. مواد شیمیایی از طریق منافذ پوست وارد بدن میشود.
انجام مداوم وضو در زندگی روزمره از طرق دیگری نیز از شیوع این بیماری جلوگیری میکند. است. وضو میتواند به خیس شدن سطح پوست کمک کند. در این صورت پوست دچار خشکی نمیشود (دقت کنید که پس از شستشو لازم است پوست را با حوله یا دستمال به صورت ضربهای خشک کنید و بعد از آن نیز از مرطوب کننده استفاده کنید). در نتیجه عوامل شوک اشعه ماوراء بنفش را تجربه نخواهد کرد.
- وضو گرفتن از بیماریهای پوستی پیشگیری میکند و به عنوان یکی از راههای محافظت و آسایش مسلمانان از عوامل آلودگی محیط زیستی تلقی میشود. همچنین از انتقال بیماریهای مختلف جلوگیری میکند. حداقل پنج بار گرفتن وضو در روز عامل اصلی برای یک مسلمان در حفظ بهداشت شخصی روزمره است. قارچها یا باکتریهای روی پوست میتوانند رشد کرده و گسترش پیدا کنند. این امر عامل اصلی بیماریهای مختلف از جمله بیماریهای پوستی است. بنابراین وضو گرفتن برای سلامتی انسان بسیار مفید است.
آیا وضو در مراقبت از پوست مؤثر است؟
انجام منظم وضو میتواند تا حدودی بر مراقبت از پوست تأثیر بگذارد. اما میتوان با اجرای بهترین شیوه، این اثر را کاهش داد. آب رطوبت پوست را افزایش میدهد. اما شستن و خشک کردن مکرر در طول وضو میتواند روغنهای طبیعی ضروری (سد چربی) را از بین ببرد. این روغنها به عنوان محافظ طبیعی عمل میکنند و پوست را مرطوب نگه میدارند. در نتیجه با از بین رفتن آن، پوست در برابر محرکهای محیطی مستعد شده و خشک میشود. این امر به ویژه در افراد مبتلا به سد پوستی معیوب مانند بیماران درماتیت آتوپیک (atopic dermatitis) -اگزما (eczema)- و افراد مسنتر مشاهده میشود.
از طرف دیگر شستشوی مکرر میتواند محصولات پوستی به کاربرده شده را از بین برده یا غلظت آنها را روی پوست کاهش دهد. در نتیجه اثربخشی آنها کمتر خواهد شد. مخصوصاً اگر قبل از اینکه پوست زمان جذب این محصولات را داشته باشد، وضو بگیرید. توجه به نکات زیر، برای به حداکثر رساندن مزایای محصولات زیبایی، به نمازگزاران توصیه میشود:
- زمانسنجی: افزایش فاصله زمانی بین وضو و زمان استفاده از محصولات مراقبت از پوست بسیار مهم است. دادن زمان کافی برای جذب این محصولات توصیه میشود. برای اکثر محصولات مراقبت از پوست، زمان جذب لازم، 20 دقیقه است. بنابراین استفاده از آنها در صبح زود، زمان کافی برای جذب را فراهم میکند.
- استفاده مجدد از ضدآفتاب و در صورت نیاز مرطوبکننده: اگر از آنتیاکسیدانها (antioxidants) در اوایل صبح استفاده کنید، دیگر نیازی به استفاده مجدد آنها نیست (نتیاکسیدانها محصولات حاوی ویتامینهایی مانندC یا E هستند). اگر فرد در مقابل آفتاب قرار دارد، در طول روز هر دو ساعت نیاز به استفاده مجدد از ضدآفتاب دارد (صرف نظر از اینکه ضدآفتاب در حین وضو شسته میشود یا خیر). این محصول بهتر است ضدآب باشد تا علیرغم تعریق یا شنا روی پوست باقی بماند. استفاده مجدد از ضد آفتاب بعد از وضو مهم است. علاوه بر این، به افراد مستعد خشکی پوست توصیه میشود که از مرطوبکننده نیز بعد از وضو استفاده کنند (به ویژه در فصل زمستان). به طور کلی هوای زمستان بیشتر از هوای گرم پوست را خشک میکند. در نتیجه شستشوی مکرر در حین وضو در یک بازه زمانی محدود میتواند آن را تشدید کند. این امر نیاز به مرطوب کردن پوست برای بازگرداندن سد چربی را تقویت میکند. به طور کلی توصیه میشود که در روز دو بار از کرم مرطوبکننده استفاده کنید (فارغ از اینکه وضو میگیرید یا خیر).
- عدم استفاده مجدد از لایهبردارها: کرمهای جوانکننده پوست مانند رتینوئیدها (retinoids) فقط یک بار در روز استفاده میشوند. بنابراین نباید در طول روز و بعد از وضو دوباره استفاده شوند. توصیه میشود قبل از خواب از آنها استفاده کنید. از طرفی لایهبردارها میتوانند پوست را در طول روز حساس کنند. بنابراین استفاده از آنها بعد از آخرین وضو و طبق دستور پزشک متخصص پوست توصیه میشود.
- استفاده از آب ولرم درهنگام وضو: سعی کنید روند وضوی خود را با استفاده از آب با دمای معتدل و به مدت متوسط (نه طولانیمدت) اصلاح کنید.
غسل در دین اسلام و تأثیر آن روی پوست
شستشوی کامل بدن در بسیاری از موارد، از جمله برای مناسبتهای آیینی اکیداً توصیه میشود. نظافت از منظر اسلام بسیار مهم است. پیامبر اکرم (ص) فرموده است: «مردم بايد هر هفت روز يك بار غسل كنند (حمام بروند)». دوش گرفتن در درجه اول برای ارتقای پاکیزگی و بهبود سلامتی است. مطالعات انجامشده نشان داده که دوش گرفتن و حمام کردن باعث افزایش پراکندگی باکتریهای پوست در هوا و محیط میشود. بنابراین غسل نیز این خاصیت را برای پوست دارد.
مراجع:
- Skin care: Historical and contemporary views, Khalid M.AlGhamdiab, Fahad A.AlHomoudicdHumaKhurramb, Volume 22, Issue 3, July 2014, Pages 171-178.
- cbc.ca
- Ablution and Different Kinds of Diseases’ Prevention in Hadits Perspective , L, Sulaemang and M, Zulkifli and Kuraedah, St and Zubaidah, Siti (2016), 28 (3). pp. 254-265. ISSN 2307-4531.
- Rarely seen complications of circumcision, and their management, Bilsev İnce,1 Mehmet Dadacı,1 Zeynep Altuntaş,1 and Fatma Bilgen2, 2016 Mar; 42(1): 12–15.
- Complications of Circumcision, Aaron J. Krill, 1 Lane S. Palmer, 1 and Jeffrey S. Palmer 2 ,*, 2011; 11: 2458–2468.
- Scientific Evidences of the “Prostration Effect” on the Forehead of Some Prayer, Mohammad Sharifi, Abasalt Hosseinzadeh Colagar, Homayoon Yazdanshenas, Maryam Gorji, Sayed Hossein Hosseini Karnami, Volume 8, Issue 7, July, 2021, Pages: 293-302.